Paragrafen

Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen de weerstandscapaciteit en alle risico’s waarvoor we geen maatregelen hebben getroffen, maar die voor de financiële positie van onze gemeente wel van materiële betekenis kunnen zijn. Onder weerstandscapaciteit verstaan we de middelen en mogelijkheden waarover we beschikken om niet-begrote kosten te dekken. Denk hierbij met name aan de algemene reserve. Volgens de nota ‘reserves en voorzieningen’ houden we als ondergrens 10% van het uitgavenniveau van de jaarbegroting aan als de norm voor het weerstandsvermogen. Dit bedrag dient in de algemene reserve aanwezig te zijn. In deze paragraaf vindt u een inventarisatie van de weerstandscapaciteit, de risico’s en het beleid dat wij op dit gebied voorstaan.

•     Vermijden: Dit houdt in dat het beleid waar een risico door ontstaat wordt beëindigd, op een andere manier wordt vorm gegeven of geen beleid gestart wordt dat een risico met zich meebrengt.
•     Verminderen: Het risico afdekken door middel van een verzekering, voorziening of budget in de begroting.
•     Overdragen: Het beleid dat een risico met zich meebrengt uit laten voeren door een andere partij die daarbij ook de financiële risico’s overneemt.
•     Accepteren: Accepteren dat er een risico is en de eventuele financiële schade volledig via de weerstandscapaciteit af dekken.

Beheersen risico Digitale Agenda 2020-2024 (DA2020-2024)

Onder regie van de Digicommissaris maken overheidsorganisaties plannen over de voortgang en (door)ontwikkeling van een veilige en betrouwbare digitale overheid. Deze plannen worden vastgelegd in het nationale programma Digitale Agenda 2020-2024 (DA2020-2024), dat jaarlijks wordt herijkt. Naast commitment van alle overheden is de rijksfinanciering een blijvend punt van aandacht. De landelijke planning binnen de Digitale Agenda is niet altijd helder, en bovendien stelt het rijk niet voor alle activiteiten middelen beschikbaar. Het risico is aanwezig dat de gemeente hierdoor voor een voldongen feit wordt geplaatst, en zelf voor de financiering zorg dient te dragen.

Beheersmaatregel:

• De implementatie van onderdelen van het programma Digitale Agenda 2020-2024 laten wij gelijk oplopen met de overige ontwikkelingen van onze informatisering en automatisering. Op het moment dat dit voor de inrichting van onze processen noodzakelijk is, sluiten wij ook de relevante onderdelen van de Digitale Agenda 2020-2024 aan. Op deze wijze gaan we kostenefficiënt te werk.

Beheersen risico Omgevingswet

De invoering van de nieuwe Omgevingswet is (opnieuw) uitgesteld tot 1 januari 2022. Dat geeft de gemeente meer tijd voor de voorbereiding. De hiervoor noodzakelijke (implementatie)budgetten zijn inmiddels aanwezig maar zullen wellicht deels moeten worden overgeheveld van 2020 naar 2021. Het risico dat deze budgetten alsnog niet toereikend zijn is aanwezig maar wordt niet heel groot geacht.

Beheersmaatregel:

• Dit risico wordt beheerst door het gedetailleerd in kaart brengen van de noodzakelijke stappen en door het ambitieniveau aan te laten sluiten bij de beschikbare middelen. In 2021 moet nog wel bekeken worden wat de invoering van de Omgevingswet betekent voor de structurele kosten (en opbrengsten) van vergunningverlening.

Beheersen risico planologische procedures en aangaan overeenkomsten

Er is een risico aan het meewerken aan planologische procedures en het aangaan van overeenkomsten met ontwikkelaars. Er kan planschade ontstaan die niet kan worden verhaald, een ontwikkelaar kan failliet gaan waardoor de gemeente met kosten achterblijft of er kunnen geschillen ontstaan over de uitvoering van afspraken.

Beheersmaatregel:

• Dit risico wordt beheerst door het maken van sluitende afspraken in planschadeovereenkomsten en anterieure overeenkomsten met ontwikkelaars. Daarnaast betreft dit risico’s die tot de normale bedrijfsvoering behoren en op die manier worden afgedekt vanuit het weerstandsvermogen van de organisatie.

Beheersen risico inzake inkomensvoorziening

Bijstandsgerechtigden met een arbeidsbeperking of andere vorm van belemmeringen vinden niet of nauwelijks een betaalde baan en blijven afhankelijk van een uitkering. Een klein deel dat in de bijstand terecht komt, is direct te bemiddelen naar werk. Dit geeft als effect dat de overheidsfinanciering het ene jaar hoger is dan het andere jaar, aangezien het gebaseerd is op het bijstandsvolume in een jaar.

Beheersmaatregelen:
• Maatregelen nemen om instroom in de bijstand te beperken;
• Intensievere maatregelen nemen om bijstandsgerechtigden te activeren richting betaalde dagbesteding.

Beheersen risico inzake Participatie

De doelgroep met een beperking zal lastiger een geschikte baan vinden. Op de werkplek zal langdurig begeleiding plaats moeten vinden om de baan ook te behouden. Het beschikbare budget om te kunnen investeren in cliënten om de kans op een betaalde baan groter te maken wordt kleiner. We zullen met minder budget meer moeten doen om meer uitstroom of gedeeltelijke uitstroom te realiseren.

Beheersmaatregelen:
• Budgetbewaking en monitoren van financiële cijfers per kwartaal.
• Duidelijke en transparante afspraken met externe partners die voor ons een deel van de instrumenten uitvoert.
• Periodiek overleg met externe partners waar de behaalde resultaten worden getoetst aan de afspraken.
• Cliëntbestand helder in beeld brengen met de kwaliteiten die de cliënten bezitten. Op deze wijze zal een vacature die wordt opengesteld sneller ingevuld worden.

Beheersen risico inzake Sociaal Domein

De kosten voor de verstrekkingen Wmo, Jeugdhulp en Participatie zijn afhankelijk van de vraag en hebben een open einde. De vraag en kosten van toegekende voorzieningen fluctueren. Veranderingen in de zorg, de vergrijzing en het scheiden van wonen en zorg leiden mogelijk tot extra druk op de budgetten voor het sociaal domein. Vooral in de Jeugdhulp zien we kostenstijgingen, dit is een landelijke tendens. De stijging wordt veroorzaakt door toename van de vraag en verhoging van tarieven.

Beheersmaatregelen:
• We bewaken het budget en monitoren de uitgaven aan ondersteuning door gecontracteerde aanbieders. Hierover wordt naar het bestuur gerapporteerd zodat het budgetplafond kan worden bewaakt.
• Voor de tekorten op jeugd worden regionaal de handen ineengeslagen om landelijk te lobbyen voor extra middelen.
• Regionaal wordt samengewerkt om kosten binnen gespecialiseerde jeugdzorg (duurste zorg) beheersbaar te maken.

Beheersen risico flexibilisering jeugdgezondheidszorg

Een ontwikkelrichting in het nieuwe beleid jeugdhulp is de samenwerking tussen Centrum Jong en het Jeugdteam. De jeugdgezondheidszorg, uitgevoerd door Centrum Jong, valt als taak onder de gemeenschappelijke regeling GGD. Het is nog niet duidelijk wat deze samenwerking voor gevolgen heeft voor de Gemeenschappelijke regeling en voor de hoogte van de gemeenschappelijke bijdrage.

Beheersmaatregel:

• We volgen en sturen deze ontwikkelingen door deelname in het AB van de GGD (opdrachtnemer) en in het portefeuillehoudersoverleg Jeugd (opdrachtgever).

Beheersen risico inzake beheer sportcomplexen en btw

Tot en met 2018 exploiteerden enkele organisaties (sportverenigingen/stichtingen, sportfondsen) de sportvoorzieningen “in de btw”. Dat wil zeggen dat men de btw op inkoop kon terugvorderen van de belastingdienst. Per 1 januari 2019 is de fiscale wetgeving zodanig aangepast dat deze btw-optie niet meer mogelijk is. Daarvoor in de plaats is voor verenigingen/stichtingen een subsidieregeling (BOSA) gekomen waarmee men het verlies kan opvangen. Voor gemeenten is ook een subsidieregeling (SPUK-sportaccommodaties) gekomen. Sportfondsen Wormer heeft eind 2018 bij de belastingdienst opnieuw geopteerd om vanaf 2019 btw-belast te kunnen blijven exploiteren. De belastingdienst onderzoekt deze optie sindsdien maar juli 2020 is hierover nog steeds geen uitsluitsel. Daarom benutten we als gemeente sinds 2019 voor de zekerheid de SPUK voor de sporthallen en het zwembad. Risico is dat de rijksoverheid de SPUK-regeling in de toekomst beëindigt. Wij kunnen niet aangeven in welke mate dit risico zich vanaf 2020 zal voordoen.

Beheersmaatregelen:

• We blijven in gesprek met Sportfondsen over de vorderingen met de optie om vanaf 2019 btw-belast te blijven exploiteren.

Beheersen risico inzake leerlingenvervoer

De kosten van leerlingenvervoer wordt gefinancierd op basis van een open einderegeling. Het aantal kinderen dat gebruik maakt van de regeling is onvoorspelbaar en varieert per schoolperiode.

Beheersmaatregel:

• Het leerlingenvervoer wordt gemonitord. Elk kwartaal wordt een rapportage geleverd, waardoor het verbruik inzichtelijk is.
• Gericht communiceren met basisscholen, speciaal onderwijs en medisch kinderdagcentrum over het aanvraagproces leerlingenvervoer bij de gemeente en de voorwaarden om in aanmerking te komen.

Beheersen risico aandeelhouderschap HVC

Gemeente Wormerland is partner van de gezamenlijke regeling Vuilverbrandingsinstallatie Alkmaar en omstreken (VVI). Vanuit de VVI is de NV HVC opgericht. Hierdoor is er minder directe bestuurlijke invloed. Het is mogelijk dat Wormerland financieel wordt aangesproken indien HVC onverhoopt in financiële problemen komt. Wormerland staat namelijk mede garant voor de door HVC aangetrokken langlopende geldleningen en eventuele verliezen.

Beheersmaatregel:

• Op basis van aandeelhouderschap kunnen gemeenten een gezamenlijk beleidsstandpunt innemen richting VVI;
• Gemeenteraad kan haar controlerende en toezichthoudende taak op HVC uitoefenen door een zienswijze te geven op de begroting en jaarrekening van de VVI.
• in 2017 genomen beheersmaatregel: Na overleg met de aandeelhouders is met de HVC afgesproken dat uiterlijk in 2024 de garantstelling van de financiering door de aandeelhouders een keuze te laten zijn. Hiertoe dient de solvabiliteit van HVC verhoogd te worden. Deze verhoging loopt voor op schema, waardoor de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) heeft besloten om de hoofdelijke aansprakelijkheid van de door de aandeelhouders gegarandeerde leningen er af te halen. Hierdoor staan de aandeelhouders niet meer elk op zich garant voor het volledige bedrag van de gegarandeerde leningen maar gewoon naar rato van het eigen aantal aandelen.

Beheersen risico Algemene Uitkering

Bij de Algemene Uitkering wordt de “samen trap op/samen trap af” systematiek gehanteerd. Als de rijksuitgaven dalen, daalt de Algemene Uitkering mee en vice versa. Uit ervaring blijkt dat dit zowel negatieve als positieve effecten kan hebben voor de gemeente. Voor de extra uitgaven die het Rijk doet in verband met de Coronamaatregelen, is de "samen trap op/samen trap af" systematiek niet van toepassing.

Herijking gemeentefonds. De invoering van een nieuw verdeelstelsel van de gelden uit het Gemeentefonds wordt hoogstwaarschijnlijk verder uitgesteld. In de aanvankelijke berekeningen gingen alleen hele grote gemeenten er op vooruit, en verreweg de meeste gemeenten er op achteruit. Een eerdere inschatting liet zien dat het nadeel voor plattelandsgemeenten als Wormerland er structureel wel eens €50 per inwoner op achteruit kunnen gaan. Dat betekende toen zo'n €800.000 vanaf 2023. Het effect van het nu verder verwachte uitstel is echter niet bekend.

Beheersmaatregel:

• Gedurende het begrotingsjaar verwerken wij aanpassingen in de algemene uitkering in de P&C cyclusdocumenten. Risico’s op grote mutaties monitoren we door het jaar heen en rapporteren we aan de Raad.
• We hebben een egalisatiereserve Algemene Uitkering gevormd. Hier aan kunnen hogere opbrengsten dan geraamd aan het eind van het jaar worden toegevoegd, dan wel lagere opbrengsten worden onttrokken.
• Voor wat betreft de komende herijking houden we de ontwikkelingen in de gaten. We bereiden ons voor op een serieuze bezuinigingsronde, wanneer blijkt dat Wormerland er inderdaad structureel zo'n fors bedrag op achteruit gaat.

Beheersen risico gemeentegaranties

Het huidige beleid van de gemeente is om geen garanties op geldleningen meer te verstrekken tenzij er zwaarwegende belangen zijn waarbij het verstrekken van een garantie toch gewenst is. Wormerland staat nog (gedeeltelijk) garant voor in het verleden verstrekte leningen van derden. Naast het in programma 5 beschreven risico van de garantstelling voor leningen afgesloten door de HVC, staan we garant voor leningen van het verenigingsgebouw, een zorgcentrum en de Veiligheidsregio. Hoewel we hier in het verleden nog nooit een nadeel door hebben ervaren, bestaat er een risico dat één van de partijen niet aan zijn verplichtingen kan voldoen en de gemeente op de garantstelling wordt aangesproken.

Beheersmaatregel:

• Wij volgen actief de financiële positie en saldi leningen van instellingen waar we garant voor staan zodat we tijdig zicht hebben op de financiële positie van deze instellingen en zo nodig vroegtijdig kunnen ingrijpen.

Beheersen risico inzake de bedrijfsvoering van de ambtelijke organisatie

De risico’s en de beheersmaatregelen betreffende de bedrijfsvoering op het gebied van personeel en ICT zijn opgenomen in de begroting 2020 van OVER-gemeenten. OVER-gemeenten heeft op basis van de GR een zeer beperkt weerstandsvermogen. De risico’s op kostenoverschrijdingen worden daarom gedragen door de deelnemende gemeenten.

Beheersmaatregel:
De begroting van OVER-gemeenten zijn nu realistisch begroot vanuit de nulmeting welke eind september aan de beide gemeenteraden is gepresenteerd. Daarnaast worden wij periodiek geïnformeerd over de gang van zaken bij OVER-gemeenten. De Colleges worden middels het DB door kwartaalrapportages iedere drie maanden geïnformeerd over de financiële en personele gang van zaken binnen OVER-gemeenten.

Uitbreiding BBV (Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten)

Vanuit de BBV (Besluit Begroting en Verantwoording) worden deze financiële getallen opgenomen. Deze moeten meer zicht geven over de financiële positie en de vergelijkbaarheid daarvan met andere gemeenten.

Netto schuldquote

De netto schuld weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie.

(bedragen x €1.000)

Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen

Om inzicht te verkrijgen in hoeverre sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven. Op die manier wordt duidelijk in beeld gebracht wat het aandeel van de verstrekte leningen is en wat dit betekent voor de schuldenlast.

(bedragen x €1.000)

Solvabiliteitsratio

Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Deze ratio geeft aan het Eigen Vermogen als percentage van het Totale Vermogen.

Hoe hoger de solvabiliteit, hoe beter de financieringspositie van de gemeente

(bedragen x €1.000)

Kengetal grondexploitatie

De afgelopen jaren is gebleken dat grondexploitatie een forse impact kan hebben op de financiële positie van een gemeente. De boekwaarde van de voorraden grond is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij de verkoop. De accountant beoordeelt ieder jaar of de gronden tegen een actuele waarde op de balans zijn opgenomen.

Zoals uit onderstaand staatje blijkt, is er in Wormerland geen sprake meer van boekwaarden van grondexploitaties. De kengetallen zijn vanaf 2016 dan ook 0%.

(bedragen x €1.000)

Structurele exploitatieruimte

Voor de beoordeling van het structurele en reële evenwicht van de begroting wordt het onderscheid gemaakt tussen structurele en incidentele lasten. Een begroting waarvan de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten is meer flexibel dan een begroting waarbij structurele baten en lasten in evenwicht zijn.

(bedragen x €1.000)

Belastingcapaciteit: Woonlasten meerpersoonshuishouden

De ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. Onder de woonlasten worden verstaan de OZB, de rioolheffing en de reinigingsheffing voor een woning met gemiddelde WOZ-waarde in die gemeente. De belastingcapaciteit van gemeenten wordt daarom berekend door de totale woonlasten meerpersoonshuishouden te vergelijken met het landelijk gemiddelde van het jaar daarvoor en dit uit te drukken in een percentage.

*) Bij de OZB-lasten is uitgegaan van de gemiddelde WOZ-waarde, tegen het eigenaarstarief. Hierin is dus niet meegenomen dat een deel van de gezinnen geen eigen woning heeft. Niet bekend is hoe dit bij de landelijk gemiddelde woonlasten is verwerkt.  

Alle kapitaalgoederen moeten worden onderhouden. De onderhoudsstatus bepaalt de kwaliteit van het voorzieningenniveau. Deze paragraaf beschrijft welke werkzaamheden in 2021 worden uitgevoerd en vormt daarmee een dwarsdoorsnede van de begroting.

In onderstaande tabel zijn de van belang zijnde gegevens per kapitaalgoed weergegeven:

^1. Gewenst kwaliteitsniveau

^2. Beheers- en onderhoudsplannen / looptijd

^3. Financiële consequenties conform plannen

^4.Raming volledig en reëel in begroting

^5.Is er sprake van achterstallig onderhoud (AOH)?

^6. Zo ja, zijn er voldoende reserves/voorzieningen voor het AOH?

Wegen

In 2020 en 2021 wordt het Ketelhuisterrein in groot onderhoud genomen.

Gebouwen
Voor het onderhoud aan de gebouwen is een Meerjarenonderhoudsplan (MOP) opgesteld. Het onderhoud zal conform deze MOP plaatsvinden. Voor elk gebouw wordt een MJOP (meerjaren onderhoudsplanning) vastgesteld. Uitgangspunt is een onderhoudsniveau van voldoende tot goed.

Voor deze periode (2021-2024) staat de (gefaseerde) oplevering van de woningen van volgende locaties gepland:

• Complexen Watermuntstraat: circa 14 woningen *)
• Complexen Gele Lisstraat: circa 94 woningen *)
• Portiekblokken Spatterstraat: circa 6 woningen *)
• Neck Zuid, circa 45 woningen
• Wormervelden circa 220
• Zaandriehoek, circa 270 woningen
• Sluisstraat en vm. school Oostknollendam, circa 16 woningen
• Veerdijk 56, circa 6 woningen
• Veerdijk 57, circa 15 woningen
• Veerdijk 58, circa 39 woningen
• Veerdijk 59: circa 3 woningen
• Lepelbladstraat 5: circa 12 woningen

*) deze aantallen betreft het saldo van nieuwbouw minus sloop.

De nieuwbouw van woningen vindt voornamelijk plaats op locaties binnen de bestaande kernen. Bouwen binnen bestaand stedelijk gebied blijft daarbij het uitgangspunt, immers het behoud van het groene en landelijke karakter is een belangrijke peiler. De komende jaren vindt (vervolg)nieuwbouw plaats op diverse (grotere) locaties. Wormervelden, Neck-Zuid en de Zaandriehoek zijn hier voorbeelden van. De woningprogramma’s van nieuwbouw- en herstructureringopgaven worden getoetst aan de hand van de streefpercentages voor de inrichting van woningbouwprogramma’s zoals opgenomen het koersdocument van de omgevingsvisie (vastgesteld door de gemeenteraad d.d. 30-6-2020). Voor de woningbouwprogrammering ligt het accent in hoge mate op ‘betaalbaar wonen’.
We koersen in de nieuwbouw op de volgende gemiddelde streefpercentages:

• 40% sociale huur (huurprijs tot € 737,14 per maand)
• 20% middeldure huur (huurprijs tot € 971 per maand)
• 15% ‘betaalbare’ koop (tot € 285.000,- v.o.n.)
• 25% dure koop (v.o.n. prijs € 285.000,- of meer)

1. via samenwerkingsverbanden kan worden samengewerkt aan beleidsuitdagingen die gemeentegrensoverschrijdend zijn of die voor meerdere gemeenten van groot belang zijn;
2. sommige taken vragen specialistische kennis die onze eigen organisatie niet kan bieden;
3. het beleggen van taken bij een samenwerkingsverband kan efficiënter/goedkoper zijn dan de taken in de eigen organisatie te beleggen, waardoor voor minder geld minstens dezelfde (maar vaak een hogere) kwaliteit geleverd kan worden;
4. voor sommige beleidsterreinen is het wettelijk verplicht om een samenwerkingsverband op te richten.

Programma 1  Dienstverlening

Geen verbonden partijen

Programma 2 Ruimtelijke ontwikkeling

Programma 3  Sociaal domein

Geen verbonden partijen

Programma 4  Maatschappelijke ontwikkeling

Programma 5  Leefomgeving

Programma 6  Bestuur en organisatie

•    het treasurystatuut,
•    de financieringsparagraaf

Bij interne ontwikkelingen gaat het onder andere over het afstoten van bedrijfsonderdelen of het oppakken van nieuwe activiteiten. Het komend jaar is van geen van beide sprake. Ten aanzien van de externe ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn op de treasuryfunctie, zoals de internationale economische ontwikkeling en de geld- en kapitaalmarkt, laten wij ons primair adviseren door onze ‘huisbankier’ de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG). Onze adviseurs aldaar volgen de ontwikkelingen nauwlettend en hebben ook de knowhow op dit gebied.

De komende jaren verwachten wij een financieringsbehoefte die wordt veroorzaakt door de doorlopende investeringen per balansdatum 2020, het meerjarenplan 2021-2024 en het inzetten van reserves en voorzieningen.

 (bedrag x€1.000)

*) inclusief de voorgestelde wijziging in deze begroting om de toevoeging aan de reserve Leges omgevingsvergunningen te verlagen met € 141.000. Deze verlaging maakt uit van de besluitvorming om tot een sluitende begroting 2021 te komen.

We volgen de liquiditeiten nauwlettend. De Wet FIDO verplicht gemeenten binnen de kasgeldlimiet en de renterisiconorm te blijven. Investeringen en de daaraan verbonden geldleningen hebben gevolgen voor deze renterisiconorm. Onder ‘Risicobeheer’ verwerken we de genoemde financieringsbehoefte in de berekening van de renterisiconorm, zodat we kunnen beoordelen of ons voorgenomen beleid voor 2021-2024 binnen de kaders van de Wet Fido valt.

Hierbij inzicht in de ontwikkeling van de portefeuille van de langlopende leningen.

 (bedrag x€1.000)

Rentevisie
We baseren ons op verwachte ontwikkelingen op de geld- en kapitaalmarkt. De grote algemene banken en de banken voor de publieke sector (onder andere onze ‘huisbank’ BNG) houden deze ontwikkelingen nauwlettend in de gaten. Met inachtneming van de zogenaamde ‘prudente’ houding die een gemeente ten aanzien van beleggingen en leningen dient te hebben, zijn we tot een eigen rentevisie gekomen. (Zie ook ‘uitgangspunten treasurybeleid 2021-2024’).

Rentekosten
In de notitie afschrijving en rentebeleid van 2016 zijn ook de rentekosten voor investeringen en eigen financieringsmiddelen opgenomen. De rente voor investeringen en dergelijke is in de uitgangspunten van de Kadernota 2021 ook voor het jaar 2021 vastgesteld op 4%.

De Wet FIDO verplicht de kasgeldlimiet en de renterisiconorm in beeld te brengen. De provincie gebruikt deze bij het uitoefenen van haar toezichthoudende functie. De kasgeldlimiet betreft het renterisico van de vlottende schuld. De renterisiconorm betreft het renterisico van de langlopende schuld.

 (bedrag x€1.000)

(bedrag x€1.000)

In de renterisiconorm wordt rekening gehouden met de renterisico’s die gemeenten lopen over nieuw af te sluiten leningen ter vervanging van afgeloste leningen. De renteontwikkelingen op de kapitaalmarkt zorgen ervoor dat de gemeente een ogenschijnlijk gering risico loopt (zie rentevisie).

De solvabiliteit geeft aan de mate waarin een onderneming met eigen middelen (eigen vermogen) is gefinancierd. In het bedrijfsleven is deze ratio van belang om te zien in hoeverre de onderneming in staat is om aan haar financiële verplichtingen (betalingen) kan voldoen door inzet van haar eigen vermogen. Voor een gemeente is de hoogte van de solvabiliteit van minder belang dan voor een bedrijf. Toch geeft het een aardig inzicht in de vermogensverhoudingen.

Hoe hoger de solvabiliteit, hoe beter de financieringspositie van de gemeente. Afhankelijk van de directe opbrengstwaarde van de activa ligt de minimumnorm voor het bedrijfsleven op een waarde tussen de 25% en 40%.  De solvabiliteit wordt berekend door het eigen vermogen te delen door het totale vermogen x 100%.

In volgend schema is de solvabiliteit berekend op basis van de vastgestelde jaarrekeningen.

 (bedrag x 1.000)

Het uitgangspunt voor de treasury-activiteiten voor de jaren 2021 tot en met 2024 is dat we de bedragen en looptijden van aan te trekken langlopende leningen afstemmen op het renterisico dat de gemeente loopt. De zogenaamde renterisiconorm bedraagt 20%. De leningen van de leningenportefeuille willen we jaarlijks herfinancieren c.q. nieuwe leningen voor een looptijd van vijf tot dertig jaar aan gaan. Bij duidelijk oplopende rentestanden zullen we dit heroverwegen en eventueel voor kortere termijnen kiezen. De structurele vermogensbehoefte wordt structureel gefinancierd.

Inleiding

De paragraaf lokale heffingen bevat naast de geraamde inkomsten, het beleid ten aanzien van de lokale heffingen, een beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid en een aanduiding van de lokale lastendruk.

Er zijn twee gemeentelijke heffingen: retributies en belastingen. Bij de retributies is er sprake van een tegenprestatie van de gemeente en mogen de geraamde opbrengsten niet hoger zijn dan de geraamde kosten voor de uitoefening van de taak, dit betekent dat de kostendekkendheid niet meer mag zijn dan 100%. Bij belastingen is er geen directe relatie met een prestatie van de gemeente. Belastingen worden gezien als een algemeen dekkingsmiddel.

In de BBV zijn de eisen verscherpt over de onderbouwing van de tarieven, die hoogstens kostendekkend mogen zijn. De gemeente moet een overzicht van baten en lasten opnemen voor de heffingen waarbij sprake is van het verhalen van kosten. Daarnaast moet in een overzicht op hoofdlijnen van de diverse heffingen inzichtelijk worden gemaakt hoe bij de berekening van tarieven en heffingen, die hoogstens kostendekkend mogen zijn, wordt bewerkstelligd dat de geraamde baten de ter zake geraamde lasten niet overschrijden, wat de beleidsuitgangspunten zijn die ten grondslag liggen aan deze berekening en hoe deze uitgangspunten bij de tariefstelling worden gehanteerd.

In deze begroting 2021 zijn de onderbouwingen van de riool- en afvalstoffenheffing en begraafrechten opgenomen.

Precariobelasting

Gemeenten die op 10 februari 2016 in hun belastingverordening een tarief hadden voor nutsnetwerken, mogen uiterlijk tot 1 januari 2022 nog precariobelasting op nutsnetwerken blijven heffen. De gemeente kan maximaal het tarief in rekening brengen dat op 10 februari 2016 gold.

In onze begroting hebben we financieel gezien geanticipeerd op de afschaffing van de precariobelasting.

Wijziging waarderingssystematiek WOZ

De Waarderingskamer heeft enkele jaren geleden het project "Gebruiksoppervlakte woningen voor WOZ-taxaties gestart". Het uitgangspunt van dit project is dat gemeenten de jaren tot en met 2021 gebruiken om van alle woningen een nauwkeurige, gecontroleerde en voldoende gedetailleerde gebruiksoppervlakte vast te leggen. Deze gebruiksoppervlakte dient vervolgens gebruikt te worden voor het uitvoeren van de WOZ-taxaties.
Tot 2021 zijn de WOZ-taxaties in de regel nog gebaseerd op de inhoud (kubieke meters).

In 2022 is het dan verplicht en vastgelegd in de Wet WOZ om alle WOZ-waarden (naar de waarde peildatum 1 januari 2021) te baseren op de gebruiksoppervlakte. Dit is een belangrijke stap in het bereiken van meer uniformiteit in niet alleen de WOZ-taxaties, maar ook een belangrijke stap in het bereiken van een meer uniforme registratie van kenmerken van woningen binnen de gehele overheidsinformatie. Met name de Basisregistratie Adressen en Gebouwen, de BAG, gaat hier van profiteren, omdat de in de BAG geregistreerde oppervlakten voor zover het geen nieuwe of gecontroleerde zaken betreft, ooit zijn gevuld met behulp van een rekenformule (van inhoud naar oppervlakte) met een getolereerde afwijking van 15%. De door de WOZ uitgevoerde volledige inventarisatie draagt bij derhalve ook bij aan een volledig accurate BAG.
Daarom is dit project ook één van de stappen in de richting van een Samenhangende Objecten Registratie (SOR) binnen de gehele Overheid.

Bij de Gemeenschappelijke Regeling Cocensus is intern in 2018 het project “van kubieke naar vierkante meters” opgestart. In de periode 2018-2020 zijn/worden alle objecten geïnventariseerd en voorzien van de juiste gebruiksoppervlakte. In 2021 worden de taxaties gedraaid zowel op basis van inhoud (voor de laatste keer) als op basis van gebruiksoppervlak. Dit om de taxatiemodellen te vergelijken en te controleren teneinde te voorkomen, dat een wijziging van methodiek gaat leiden tot al te grote verschillen in de taxatiewaarde. Voor zowel de gemeente Oostzaan als voor de gemeente Wormerland is de inventarisatie reeds afgerond en ligt het project op schema.

Belastingen hebben een algemeen karakter. Een directe relatie tussen de belasting en de gemaakte kosten van de gemeente is in het algemeen niet aanwezig. Uitgangspunt bij het vaststellen van de belastingtarieven is dat deze trendmatig worden verhoogd met de verwachte inflatie. In overeenstemming met de Kadernota 2021 is in de Programmabegroting 2021-2024 voor de belastingen rekening gehouden met een inflatiepercentage van 1,6%.

Onroerende Zaakbelasting (OZB)
De grondslag voor de OZB wordt gevormd door de waarde van het onroerend goed, die jaarlijks wordt vastgesteld (de zogenaamde herwaardering). Wormerland hanteert het uitgangspunt dat de gemiddelde waardestijging (of daling), die voortvloeit uit de herwaardering, wordt gecompenseerd door een evenredige tariefsverlaging (of evenredige tariefsverhoging). Daarmee bereikt de gemeente dat waardemutatie niet leidt tot een wijziging in de totale opbrengst, maar slechts tot individuele verschillen in aanslagen. Dat is het geval als de waarde van een woning meer of juist minder is gestegen dan het Wormerlandse gemiddelde. Dan levert de herwaardering een voordeel of juist een nadeel op voor de eigenaar. De WOZ-waarden voor het belastingjaar 2021 worden gebaseerd op het prijspeil 1 januari 2020.  Deze waarde is in het vierde kwartaal 2020 bekend.

Roerende woon- en bedrijfsruimtebelasting (RWWB)
Eigenaren en gebruikers van onroerend goed betalen gemeentelijke belastingen in de vorm van de onroerende zaakbelasting (OZB). Het is wettelijk mogelijk om ook voor eigenaren en gebruikers van roerende woon- en bedrijfsruimten (zoals woonboten en woonwagens) een gelijke belasting in te voeren, te weten de Roerende Woon- en bedrijfsruimte belasting (RWWB). Om eigenaren en gebruikers van roerend en onroerend goed gelijk te behandelen is het tarief van die belasting gelijk aan het tarief van de OZB. De berekende opbrengst voor 2021 bedraagt ruim € 22.000.

Hondenbelasting
Onder de naam “hondenbelasting” heft de gemeente een belasting op het houden van honden binnen de gemeente. Belastingplichtige is de houder van de hond. Het aantal honden is bepalend voor de opbrengst van de belasting. De raming voor 2021 bedraagt bijna € 82.000.

Onder de naam retributies heft de gemeente tarieven voor diverse typen van dienstverlening. Bij retributies is sprake van een directe relatie tussen de heffing en de gemeentelijke taakuitoefening. De geraamde opbrengsten mogen niet hoger zijn dan de geraamde kosten voor die taakuitoefening. Belastingplichtige is de aanvrager van de dienst of degene voor wie de dienst is verleend. Geregeld is er landelijk publiciteit over de gemeentelijke tarieven en de verschillen daartussen. Die verschillen ontstaan in de regel als gevolg van de gemaakte beleidskeuzes. 

In onderstaande tabel wordt aangegeven welke opbrengsten en retributies er zijn en hoeveel de inkomsten daarvan bedragen. Tevens wordt aangegeven het uiteindelijke totale netto resultaat van de heffingen.

*) incl. areaaluitbreiding

De gemeente kan kwijtschelding verlenen aan personen die niet in staat zijn om hun belasting te voldoen. Hiervoor zijn bij wet bepaalde normen aangegeven. Het kwijtscheldingspercentage voor de normbedragen bedraagt 100%. Kwijtschelding wordt verleend voor onroerende zaakbelasting, roerende woon- en bedrijfsruimtebelasting, afvalstoffenheffing en rioolrechten. Voor het jaar 2021 wordt verwacht dat aan kwijtschelding een bedrag wordt verstrekt van € 154.000. Dit bedrag is dus inclusief Afval en Riolering.

De tarieven voor 2021 worden primair aangepast aan de hand van het inflatiepercentage van 1,6%, tenzij nader beperkt door wettelijke tariefstellingen.

De nieuwe regels voor verslaglegging zijn van invloed op de kostenonderbouwingen van gemeentelijke heffingen. Vanaf 2018 werken we met de modelverordening van de VNG. De leges zijn onderverdeeld in drie titels:

Bij de toerekening van kosten is uitgegaan van de aanwezige jurisprudentie. Hierdoor is een 100% kostendekkende legesverordening risicovol. Wanneer nieuwe jurisprudentie tot een wijziging in de toe te rekenen kosten leidt, kan de kostendekkendheid overschreden worden, Door iets onder de 100% te blijven wordt dit risico opgevangen.

Leges onder titel 1 zijn onder meer: verstrekkingen uit de basisregistratie personen, burgerlijke stand, rijbewijzen, reisdocumenten, bestuursdocumenten, verkeer en vervoer. 

Leges onder titel 2 zijn de omgevingsvergunningen.

Leges onder titel 3 zijn: horeca, prostitutiebedrijven, evenementenvergoeding en overige vergunningen. Een groot deel hier bestaat uit evenementenvergunningen. Vanwege de maatschappelijke betekenis is dit vaak niet kostendekkend.

Leges: titel 1: Algemene dienstverlening

De lokale lastendruk wordt bepaald door de tarieven van de OZB, afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Voor huurders is daarbij alleen de hoogte van de afvalstoffenheffing en rioolheffing bepalend, aangezien zij niet worden aangeslagen voor de OZB. De eigenaren van woningen worden voor de drie onderscheiden belastingen aangeslagen.

Het tarievenbeleid in Wormerland is gebaseerd op twee uitgangspunten: inflatiecorrectie en kostendekkendheid. De belastingtarieven worden in 2021 verhoogd met 1,6% voor inflatie. Voor wat betreft de retributies wordt gestuurd op kostendekkendheid. De tarieven worden formeel door de gemeenteraad vastgesteld bij de belastingvoorstellen die in oktober voorafgaand aan het begrotingsjaar worden aangeboden. Naast deze algemene uitgangspunten van het tarievenbeleid is in de open raadsagenda bepaald dat de OZB niet als sluitpost voor de begroting wordt gebruikt. In onderstaande tabel zijn de tarieven van de retributies opgenomen.

*) de OZB en RZB tarieven zijn afhankelijk van de totale WOZ-waarden, welke pas aan het eind van het jaar bekend zijn. De tarieven 2021 worden bij het samenstellen van de Tarievennota berekend, en via dat document vastgesteld

De activiteiten op het gebied van bedrijfsvoering worden uitgevoerd door OVER-gemeenten. Dit is de gezamenlijke werkorganisatie van de gemeente Oostzaan en de gemeente Wormerland. In deze paragraaf leest u een beknopte samenvatting van de Begroting 2020 van OVER-gemeenten. Voor meer informatie verwijzen wij naar de begroting van OVER-gemeenten 2021-2024.

Vanuit financieel perspectief is de situatie echter nog altijd uitdagend en kan niet aan alle wensen worden tegemoetgekomen. De genoemde vitaliteit van de organisatie betekent bovendien niet dat deze op alle gebieden al de gewenste kwaliteit levert. Het blijft noodzakelijk dat de organisatie - en daarmee de medewerkers – zich ontwikkelt, om de steeds complexer wordende vraagstukken uit de samenleving het hoofd te bieden. De eerste stappen in de kwaliteitsverbetering zijn gezet en de vruchten daarvan worden geplukt. Daarmee is het werk nog niet gedaan: op een aantal gebieden moet nog een flinke verbeterslag plaatsvinden. De dienstverlening aan colleges, gemeenteraden, burgers en bedrijven staat daarbij centraal.
OVER-gemeenten is volop in ontwikkeling en werkt aan thema’s die de nodige impact hebben op de organisatie. Thema’s uit het collegeprogramma als burgerparticipatie, omgevingswet en duurzaamheid staan daarbij centraal. De opgaven waar de gemeente voor staat worden forser en complexer en daarmee ook de vraagstukken voor de ambtelijke organisatie.

Financieel
De geraamde baten en lasten van OVER-gemeenten worden voor 38% toegerekend aan Oostzaan en voor 62% aan Wormerland, uitgezonderd de afgenomen specifieke dienstverlening.

De bijdrage aan OVER-gemeenten die de gemeente Wormerland heeft opgenomen in de Begroting 2021-2024 is gebaseerd op de bijgestelde begroting 2021 -2024 van OVER-gemeenten.

De BBV stelt een aantal kengetallen verplicht om op te nemen in de begroting. Hieronder staan de kengetallen per programma.

Programma 1

Programma 2

Programma 3

*) verschil zit in eerder verkeerd doorrekenen naar aantal inwoners

**) Het databoek van Kinderen in Tel wordt niet meer uitgebracht omdat het Verwey-Jonker instituut er geen financiering meer voor ontvangt

Programma 4

Programma 5

*)Vanaf 2019 zijn de gevraagde cijfers niet meer bekend via Halt en CBS

Programma 6