Paragrafen

De gemeente Wormerland ziet het belang van risicomanagement. Zo beheersen we de risico’s die de bedrijfsvoering kunnen belemmeren. In deze paragraaf leggen we een relatie tussen de risico’s en de financiële weerstand.

Deze paragraaf is een onderdeel van het risicomanagementproces en geeft inzicht in het weerstandsvermogen van de gemeente. Het weerstandsvermogen geeft inzicht in de financiële draagkracht als zich tegenvallers voordoen.

De paragraaf geeft in het kort weer waar de uitgangspunten van risicomanagement zijn vastgelegd (beleid) en uit welke componenten het weerstandsvermogen bestaat. Verder geven we inzicht in de opbouw van het risicoprofiel (de gesignaleerde risico’s), de opbouw van de weerstandscapaciteit (vrije middelen om de gesignaleerde risico’s in financiële zin op te kunnen vangen), het weerstandsvermogen (koppeling van de risico’s en de weerstandscapaciteit) en de kengetallen.

Risicomanagementbeleid
Het beleid (uitgangspunten en werkwijze) dat wij voeren ten aanzien van risicomanagement staat in het beleidskader risicomanagement en weerstandsvermogen Wormerland.

De gemeente is verplicht zowel in de begroting als in de rekening de risico’s te vermelden die de financiële positie van de gemeente kunnen beïnvloeden.

In het beleidskader is ook vastgelegd dat we in de bestuurlijke rapportages rapporteren over de financiële positie. Bij het opstellen van de begroting, de bestuurlijke tussenrapportages en jaarrekening moet er een zo goed mogelijk beeld van kwantificeerbare risico’s aanwezig zijn. Dat betekent niet dat in de financiële huishouding van Wormerland geen financiële risico’s meer aanwezig zouden zijn. Net als iedere andere organisatie heeft ook Wormerland bij het uitvoeren van haar taken te maken met onzekerheden die kunnen leiden tot (financiële) nadelen.

Wat is weerstandsvermogen?

Het weerstandsvermogen bestaat uit:
• De weerstandscapaciteit: dit zijn de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente Wormerland beschikt om niet begrote kosten te dekken.
• Alle risico’s waarvoor geen voorzieningen zijn gevormd en die van materiële betekenis kunnen zijn.

Voorwaarden in een continu proces
Risicomanagement heeft op het niveau van de raad, het college van B&W en het ambtelijk management een structurele plek gekregen binnen de planning- en controlcyclus.

Eén van de voorwaarden voor een adequaat risicomanagement is dat bestuurlijke doelstellingen voor programma’s, strategische projecten en grondexploitaties helder zijn. Verder is het noodzakelijk dat zowel bestuur als management zich bewust zijn dat risicomanagement onderdeel is van het normaal besturen en managen van de gemeente. Dit betekent dat we het inventariseren van risico’s, het inschatten ervan en het treffen van beheersmaatregelen voortdurend in de praktijk toepassen.

Risico-inventarisatie
We hebben de risico’s systematisch in kaart gebracht en beoordeeld. Er zijn 20 risico’s in beeld gebracht. Verder is inzichtelijk wat de risicoscore (kans x gevolg) is voor en na het implementeren van beheersmaatregelen. Om een risicoweging mogelijk te kunnen maken zijn alle risico’s gewogen op kans van voorkomen en financieel gevolg. Voor de kans en het gevolg zijn scoreklassen gedefinieerd waardoor de uiteindelijke risicoscore ligt tussen de 0 (minimaal) en 25 (maximaal). De gemiddelde risicoscore voor de gemeente is 4 (geel).

Beheersmaatregelen
We vergelijken de gemiddelde risicoscore (kans x gevolg) voor en na de maatregelen, wat de invloed van de gedefinieerde beheersmaatregel laat zien. De getroffen maatregelen zijn bedoeld om óf de kans van een risico te verlagen óf de gevolgen te reduceren. Hierdoor neemt de risicoscore af en zal de totale impact van de risico’s op de organisatie afnemen. Beheersmaatregelen zijn te onderscheiden in twee categorieën: financieringsmaatregelen en controle-maatregelen.

Een financieringsmaatregel is een maatregel waarbij het risico niet gereduceerd wordt, maar dat er financieel gezien dekking voorhanden is als het risico zich daadwerkelijk voordoet. Om risicomanagement effectief te laten zijn is het daarnaast wenselijk om bij het benoemen van beheersmaatregelen ook te kijken naar ‘control-maatregelen’. Dit zijn maatregelen die de kans van optreden of de directe gevolgen van een risico kunnen reduceren.

De risicokaart

Om meer inzicht te krijgen in de spreiding van de risico’s naar kans, optreden en gevolg, gebruiken we de risicokaart (zie hieronder). De nummers geven de aantallen risico’s weer die zich in het desbetreffende vak van de risicokaart bevinden. Dit maakt inzichtelijk hoe de risico’s zijn verdeeld over het groene, oranje en rode gebied.

Een risicoscore in het groene gebied, vormt geen direct gevaar voor de continuïteit van de organisatie. Risico’s die in het oranje gebied zitten vragen om aandacht. Ze vormen individueel nog geen reëel gevaar voor de continuïteit van de organisatie, maar naarmate de tijd vordert, kan het risico wel een bedreiging gaan vormen. Het is aan te raden niet te lang te wachten met het uitvoeren van beheersmaatregelen.

Uit de risicokaart blijkt dat er zich relatief veel risico’s in de groen en oranje zone bevinden (onder/midden) in de risicokaart. Bij beheersing van deze risico’s die veel voorkomen kunnen we op korte termijn kostenreductie realiseren. Op langere termijn kunnen we serieuze bedreigingen van de continuïteit van de bedrijfsvoering voorkomen. Een risico dat zich in het rode gebied bevindt, vereist directe aandacht om te voorkomen dat de continuïteit van de organisatie in gevaar komt.

In de hiernavolgende tabel geven we de top 10 risico’s van de gemeente Wormerland weer, gerangschikt naar financiële impact. Het percentage geeft in grote lijnen de weging van het betreffende risico aan t.o.v. het totaal aan risico’s.

De top 10 is ten opzichte van de laatste rapportage gewijzigd. Dit komt doordat wij nu een nieuwe systematiek kennen van kwantificering van bestaande risico’s. In bovenstaande tabel staat in de kolom 2021 of ze in de top 10 in de jaarrekening 2020 voorkwamen (opgesteld in het voorjaar 2021). Met een (N) betekent een nieuw risico in de top 10 van 2022.

In totaal zijn er voor de gemeente 20 risico’s geïdentificeerd en gekwantificeerd. Als we rekening houden met de kans op voorkomen en verwacht geldelijk gevolg stellen we vast dat van de simulaties het totale risicobedrag ca € 1,921 miljoen bedraagt. Van de 20 risico’s zijn er 0 als niet financieel beoordeeld.

Met het risicoprofiel van Wormerland kunnen we bepalen hoeveel geld nodig is om alle risico’s te kunnen financieren. De benodigde weerstandscapaciteit berekenen we met een risicosimulatie. Uitgangspunt hierbij is een statistische benadering die er van uit gaat dat nooit alle risico’s zich én tegelijk, én in hun maximale omvang voordoen. Door deze benadering kunnen we op een verantwoorde manier minder vermogen aanhouden.

Inventarisatie van de weerstandscapaciteit

Voor de berekening van de weerstandscapaciteit worden de hoogte van de Algemene Reserve en de post Onvoorzien bij elkaar opgeteld.
Voor de omvang van de Algemene Reserve is de hoogte hiervan in de vastgestelde jaarrekening 2020 het uitgangspunt. Vervolgens is het verwachte verloop hiervan op basis van de vastgestelde begroting 2021 en de begrotingswijzigingen hieronder weergegeven.

Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen de weerstandscapaciteit en alle risico’s waarvoor we geen maatregelen hebben getroffen, maar die voor de financiële positie van onze gemeente wel van materiële betekenis kunnen zijn. Onder weerstandscapaciteit verstaan we de middelen en mogelijkheden waarover we beschikken om niet begrote kosten te dekken. Denk hierbij aan de Algemene Reserve (de onbenutte belastingcapaciteit laten we buiten beschouwing). We houden als ondergrens 10 % van het uitgavenniveau van de jaarbegroting aan als de norm voor het weerstandsvermogen. Dit bedrag dient in de Algemene Reserve aanwezig te zijn. In deze paragraaf vindt u een inventarisatie van de weerstandscapaciteit, de risico’s en het beleid dat wij op dit gebied voorstaan.

Weerstandsvermogen: koppeling weerstandscapaciteit en financiële risico’s
In het voorgaande zijn de risico’s en weerstandscapaciteit bepaald. In deze paragraaf leggen we een relatie tussen deze twee componenten, om het weerstandsvermogen van Wormerland te bepalen. De benodigde weerstandscapaciteit die uit de risicosimulatie voortvloeit, kunnen we afzetten tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. De uitkomst van die berekening vormt het weerstandsvermogen.

Ratio Weerstandsvermogen =  Beschikbare weerstandscapaciteit / Benodigde weerstandscapaciteit

Beoordeling weerstandsvermogen
Om de ratio voor het weerstandsvermogen te kunnen beoordelen maken wij gebruik van de volgende waarderingstabel:

Het totaalbedrag van eventueel zich voor doende risico’s bedraagt € 1.921.148, waarvan € 969.000 met een structurele consequentie. De berekende weerstandscapaciteit bedraagt per ultimo 2022, exclusief de onbenutte belastingcapaciteit, in totaal € 3.285.841,-.

De Ratio Weerstandsvermogen in Wormerland laat zich als volgt berekenen. De risico’s met een structureel gevolg worden keer factor 2 meegenomen. Dit geeft een structureel risicobedrag van € 1.938.000 plus de incidentele risico’s van € 952.148. Dit samen is een risicobedrag van € 2.890.148. Deze uitkomst nemen we voor 90% mee en wordt vermenigvuldigd met factor 1,4. Dit geeft een benodigde weerstandscapaciteit van € 3.641.586.

Als we de berekende weerstandscapaciteit dan afzetten tegen de benodigde weerstandscapaciteit dan is de ratio voor Wormerland 0,90 wat neerkomt op een matig weerstandsvermogen.
De vastgestelde norm in de nota weerstandsvermogen bedraagt een waarderingscijfer C wat betekent een ratio van 1,0 – 1,5. Dit betekent dat de beschikbare weerstandscapaciteit minimaal een tot anderhalf zo groot moet zijn als het berekende bedrag waarvoor we risico kunnen lopen. Uit bovenstaande berekening blijkt dat voor de het jaar 2022 het weerstandsvermogen lager is dan de door de raad vastgestelde ratio van 1. De hoogte van de Algemene Reserve per 01-01-2022 (ad €3.234.800) is lager dan 10% van het uitgavenniveau van de begroting 2022 (€3.961.500). Voor het jaar 2022 zijn nog geen mutaties aan de Algemene Reserve bekend.

Beheersmaatregelen ten aanzien van de top 10 naar programma’s

Programma 3

Beheersen risico inzake Participatie
De cliënten met een (arbeids-)beperking vinden lastiger een baan en stromen daardoor niet snel uit de uitkering of zij hebben voor hun hele werkzame leven een aanvullende uitkering nodig. Er komt een groep die alleen middels een loonkostensubsidie voor onbepaalde tijd een baan zal vinden. De WSW wordt afgebouwd i.c.m. een afbouw van de rijksbijdrage. Hiermee wordt de druk op voorzieningen als begeleid en beschut werken verhoogd. We gaan hierdoor meer uitkeringen verstrekken en langduriger.

Beheersmaatregel:
• Budgetbewaking en monitoren van de financiële cijfers per kwartaal.
• Maandelijks overleg met team werk en inkomen over de opbouw huidig cliëntenbestand, kenmerken instroom en mogelijke knelpunten in de doorgeleiding naar werk.
• Strakkere controle op cliëntniveau op de meewerkingsplicht en zo nodig handhaving inzetten

Beheersen risico inzake verstrekkingen WMO
De kosten voor de verstrekkingen Wmo zijn afhankelijk van de vraag en hebben een open einde. De vraag en kosten van toegekende voorzieningen fluctueren. Veranderingen in de zorg, de vergrijzing en het scheiden van wonen en zorg leiden mogelijk tot extra druk op de budgetten voor het sociaal domein.

Beheersmaatregel:
• We bewaken het budget en monitoren de uitgaven aan ondersteuning door gecontracteerde aanbieders. Hierover wordt naar het bestuur gerapporteerd.

Beheersen risico inzake jeugdhulp
In 2022 en verder verwachten we een verhoogde druk op de jeugdzorg. Er wordt een steeds groter beroep gedaan op de Jeugdzorg als gevolg van maatschappelijke en sociale ontwikkelingen. De Corona-crisis 2020/2021 zullen mogelijk leiden tot een uitgestelde zorgvraag die manifest wordt in 2022. Net als bij de WMO zijn de kosten afhankelijk van de vraag. Indicatiestelling wordt door externe partijen gedaan zonder dat de gemeente daar invloed op heeft. Ook ontbreekt er een objectieve en onafhankelijke instantie voor de indicatiestelling. De jeugdzorg kent daarmee een open eind financiering In 2021 vindt nieuwe regionale aanbesteding plaats waarbij de ingestoken wordt op verschuiving van C naar B en A (zware zorg waar nodig, lichte zorg waar het kan). Ook worden de 70% en 30% trajecten vervangen door een eenvoudiger en betere tariefstructuur en worden voor een aantal producten de maandtarieven vervangen door dagtarieven (PxQ lager). Vanuit de Rijksoverheid zijn op basis van het onderzoek van Wijze mannen extra middelen ter beschikking gesteld echter de beslissing voor de lange termijn wordt aan het volgende kabinet overgelaten.

Beheersmaatregel:
• Budgetbewaking en monitoren van financiële cijfers per maand d.m.v. maandrapportage Jeugd in het stafoverleg
• Duidelijke en transparante afspraken met externe partners die voor ons een deel van de instrumenten uitvoert.
• Periodiek overleg met externe partners waar de behaalde resultaten worden getoetst aan de afspraken.
• Preventieve of alternatieven vormen ontwikkelen en onderzoeken als gezinscoaches, praktijkondersteuners
• Monitoren extra jeugdmiddelen

Programma 4

Beheersen risico inzake leerlingenvervoer
De kosten van leerlingenvervoer worden gefinancierd op basis van een open einderegeling. Het aantal kinderen dat gebruik maakt van de regeling is onvoorspelbaar en varieert per schoolperiode.

Beheersmaatregel:
• Het leerlingenvervoer wordt gemonitord. Elk kwartaal wordt een rapportage geleverd, waardoor het verbruik inzichtelijk is.
• Gericht communiceren met basisscholen, speciaal onderwijs en medisch kinderdagcentrum over het aanvraagproces leerlingenvervoer bij de gemeente en de voorwaarden om in aanmerking te komen.

Programma 5

Beheersen risico Riolering
Ondanks het vastgesteld Gemeentelijk Rioleringsplan 2018-2023 ontstaat het risico dat het rioleringsstelsel vraagt om versnelde herstellingswerkzaamheden. In eerste instantie komen deze kosten voor rekening van de voorziening riool.

Beheersmaatregel:
• Jaarlijkse inspecties van het rioleringsstelsel
• Regulier onderhoud aan het riool correct en regelmatig uitvoeren

Programma 6

Beheersen risico inzake Algemene Uitkering
Bij de Algemene Uitkering uit het Gemeentefonds wordt de “samen trap op/samen trap af” systematiek gehanteerd. Als de rijksuitgaven dalen, daalt de Algemene Uitkering voor de gemeente mee en vice versa. Uit ervaring blijkt dat dit zowel negatieve als positieve effecten kan hebben voor de gemeente.

Beheersmaatregel:
• Gedurende het begrotingsjaar worden aanpassingen in de algemene uitkering verwerkt in de planning en control documenten. Risico’s op grote mutaties worden door het jaar heen gevolgd. Uitgangspunt bij de begroting 2022 is de meicirculaire 2021.

Beheersen risico inzake gemeentegaranties
• Het huidige beleid van de gemeente is om geen garanties op geldleningen meer te verstrekken tenzij er zwaarwegende belangen zijn waarbij het verstrekken van een garantie toch gewenst is. Wormerland staat nog (gedeeltelijk) garant voor in het verleden verstrekte leningen van derden. Naast het in programma 5 beschreven risico van de garantstelling voor leningen afgesloten door de HVC, staan we garant voor leningen van het Verenigingsgebouw, een zorgcentrum en de Veiligheidsregio. Hoewel we hier in het verleden nog nooit een nadeel door hebben ervaren, bestaat er een risico dat één van de partijen niet aan zijn verplichtingen kan voldoen en de gemeente op de garantstelling wordt aangesproken.

Beheersmaatregel:
• Wij volgen actief de financiële positie en saldi leningen van instellingen waar we garant voor staan zodat we tijdig zicht hebben op de financiële positie van deze instellingen en zo nodig vroegtijdig kunnen ingrijpen.

Beheersen risico inzake Aandeelhouderschap HVC

Gemeente Wormerland is partner van de gezamenlijke regeling Vuilverbrandingsinstallatie Alkmaar en omstreken (VVI). Vanuit de VVI is de NV HVC opgericht. Hierdoor is er minder directe bestuurlijke invloed. Het is mogelijk dat Wormerland financieel wordt aangesproken indien HVC onverhoopt in financiële problemen komt. Wormerland staat namelijk mede garant voor de door HVC aangetrokken langlopende geldleningen en eventuele verliezen.

Beheersmaatregel:
• Op basis van aandeelhouderschap kunnen gemeenten een gezamenlijk beleidsstandpunt innemen richting VVI;
• Gemeenteraad kan haar controlerende en toezichthoudende taak op HVC uitoefenen door een zienswijze te geven op de begroting en jaarrekening van de VVI.
• in 2017 genomen beheersmaatregel: Na overleg met de aandeelhouders is met de HVC afgesproken dat uiterlijk in 2024 de garantstelling van de financiering door de aandeelhouders een keuze te laten zijn. Hiertoe dient de solvabiliteit van HVC verhoogd te worden. Deze verhoging loopt voor op schema, waardoor de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) heeft besloten om de hoofdelijke aansprakelijkheid van de door de aandeelhouders gegarandeerde leningen er af te halen. Hierdoor staan de aandeelhouders niet meer elk op zich garant voor het volledige bedrag van de gegarandeerde leningen maar gewoon naar rato van het eigen aantal aandelen.

itbreiding BBV (Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten)

Vanuit de BBV (Besluit Begroting en Verantwoording) worden deze onderstaande financiële getallen opgenomen. Deze moeten meer zicht geven over de financiële positie en de vergelijkbaarheid daarvan met andere gemeenten.

Netto schuldquote

De netto schuld weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie.

Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen

Om inzicht te verkrijgen in hoeverre sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven. Op die manier wordt duidelijk in beeld gebracht wat het aandeel van de verstrekte leningen is en wat dit betekent voor de schuldenlast.

Solvabiliteitsratio

Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Deze ratio geeft aan het Eigen Vermogen als percentage van het Totale Vermogen.

Hoe hoger de solvabiliteit, hoe beter de financieringspositie van de gemeente.

Kengetal grondexploitatie

De afgelopen jaren is gebleken dat grondexploitatie een forse impact kan hebben op de financiële positie van een gemeente. De boekwaarde van de voorraden grond is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij de verkoop. De accountant beoordeelt ieder jaar of de gronden tegen een actuele waarde op de balans zijn opgenomen.

Zoals uit onderstaand staatje blijkt, is er in Wormerland geen sprake meer van boekwaarden van grondexploitaties. De kengetallen zijn vanaf 2016 dan ook 0%.

Structurele exploitatieruimte

Voor de beoordeling van het structurele en reële evenwicht van de begroting wordt het onderscheid gemaakt tussen structurele en incidentele lasten. Een begroting waarvan de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten is meer flexibel dan een begroting waarbij structurele baten en lasten in evenwicht zijn.

Belastingcapaciteit: Woonlasten meerpersoonshuishouden

De ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. Onder de woonlasten worden verstaan de OZB, de rioolheffing en de reinigingsheffing voor een woning met gemiddelde WOZ-waarde in die gemeente. De belastingcapaciteit van gemeenten wordt daarom berekend door de totale woonlasten meerpersoonshuishouden te vergelijken met het landelijk gemiddelde van het jaar daarvoor en dit uit te drukken in een percentage.

*) Bij de OZB-lasten is uitgegaan van de gemiddelde WOZ-waarde, tegen het eigenaarstarief. Hierin is dus niet meegenomen dat een deel van de gezinnen geen eigen woning heeft. Niet bekend is hoe dit bij de landelijk gemiddelde woonlasten is verwerkt.  

Alle kapitaalgoederen moeten worden onderhouden. De onderhoudsstatus bepaalt de kwaliteit van het voorzieningenniveau. Deze paragraaf beschrijft welke werkzaamheden in 2022 worden uitgevoerd en vormt daarmee een dwarsdoorsnede van de begroting.

In onderstaande tabel zijn de van belang zijnde gegevens per kapitaalgoed weergegeven:

^1. Gewenst kwaliteitsniveau

^2. Beheers- en onderhoudsplannen / looptijd

^3. Financiële consequenties conform plannen

^4.Raming volledig en reëel in begroting

^5.Is er sprake van achterstallig onderhoud (AOH)?

^6. Zo ja, zijn er voldoende reserves/voorzieningen voor het achterstallig onderhoud (AOH)?

Wegen

In  2022 worden de Veerdijk bij Bijdam en Noorderweg (30km/h  gedeelte in Neck) in onderhoud genomen. Ook Torensloot-Zuid gaat in 2022 in uitvoering.  Dit betreft integraal groot onderhoud van de  Wandelaarstraat en directe omgeving.

Water

De gemeente Wormerland heeft een intentieovereenkomst 'Overname Stedelijk Water' afgesloten met het Hoogheemraadschap waarin partijen de intentie hebben uitgesproken om het onderhoud van het stedelijke water, dit bestaat onder andere uit het maaien van waterplanten en baggeren, over te dragen van de gemeente naar het HHNK. Naar verwachting is de overname vanaf 2023 een feit.

Gebouwen
Voor het onderhoud aan de gebouwen is een Meerjarenonderhoudsplan (MOP) opgesteld. Het onderhoud zal conform deze MOP plaatsvinden. Voor elk gebouw wordt een MJOP (meerjaren onderhoudsplanning) vastgesteld. Uitgangspunt is een onderhoudsniveau van voldoende tot goed.

Voor deze periode (2022-2025) staat de (gefaseerde) oplevering van de woningen van volgende locaties gepland:

• Complexen Watermuntstraat: circa 14 woningen *)
• Complexen Gele Lisstraat: circa 94 woningen *)
• Portiekblokken Spatterstraat: circa 6 woningen *)
• Wormervelden circa 220
• Zaandriehoek, circa 270 woningen
• Sluisstraat en vm. school Oostknollendam, circa 16 woningen
• Veerdijk 56, circa 6 woningen
• Veerdijk 57, circa 15 woningen
• Veerdijk 58, circa 39 woningen
• Veerdijk 59: circa 3 woningen
• Lepelbladstraat 5: circa 12 woningen

*) deze aantallen betreft het saldo van nieuwbouw minus sloop.

De nieuwbouw van woningen vindt voornamelijk plaats op locaties binnen de bestaande kernen. Bouwen binnen bestaand stedelijk gebied blijft daarbij het uitgangspunt, immers het behoud van het groene en landelijke karakter is een belangrijke peiler. De komende jaren vindt (vervolg)nieuwbouw plaats op diverse (grotere) locaties. Wormervelden en de Zaandriehoek zijn hier voorbeelden van. De woningprogramma’s van nieuwbouw- en herstructureringopgaven worden getoetst aan de hand van de streefpercentages voor de inrichting van woningbouwprogramma’s zoals opgenomen het koersdocument van de omgevingsvisie (vastgesteld door de gemeenteraad d.d. 30-6-2020). Voor de woningbouwprogrammering ligt het accent in hoge mate op ‘betaalbaar wonen’.

We koersen in de nieuwbouw op de volgende gemiddelde streefpercentages:
• 40% sociale huur
• 20% middel dure huur
• 15% middel dure koop
• 25% dure koop

1. via samenwerkingsverbanden kan worden samengewerkt aan beleidsuitdagingen die gemeentegrensoverschrijdend zijn of die voor meerdere gemeenten van groot belang zijn;
2. sommige taken vragen specialistische kennis die onze eigen organisatie niet kan bieden;
3. het beleggen van taken bij een samenwerkingsverband kan efficiënter/goedkoper zijn dan de taken in de eigen organisatie te beleggen, waardoor voor minder geld minstens dezelfde (maar vaak een hogere) kwaliteit geleverd kan worden;
4. voor sommige beleidsterreinen is het wettelijk verplicht om een samenwerkingsverband op te richten.

Overzicht verbonden partijen

Geen verbonden partijen

Overzicht verbonden partijen 

Overzicht verbonden partijen

Geen verbonden partijen

Overzicht verbonden partijen

Overzicht verbonden partijen

Overzicht verbonden partijen

Programma 6  Bestuur en organisatie

•    het treasurystatuut,
•    de financieringsparagraaf

Bij interne ontwikkelingen gaat het onder andere over het afstoten van bedrijfsonderdelen of het oppakken van nieuwe activiteiten. Het komend jaar is van geen van beide sprake. Ten aanzien van de externe ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn op de treasuryfunctie, zoals de internationale economische ontwikkeling en de geld- en kapitaalmarkt, laten wij ons primair adviseren door onze ‘huisbankier’ de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG). Onze adviseurs aldaar volgen de ontwikkelingen nauwlettend en hebben ook de knowhow op dit gebied.

De komende jaren verwachten wij een financieringsbehoefte die wordt veroorzaakt door de doorlopende investeringen per balansdatum 2021, het meerjarenplan 2022-2025 en het inzetten van reserves en voorzieningen.

We volgen de liquiditeiten nauwlettend. De Wet FIDO verplicht gemeenten binnen de kasgeldlimiet en de renterisiconorm te blijven. Investeringen en de daaraan verbonden geldleningen hebben gevolgen voor deze renterisiconorm. Onder ‘Risicobeheer’ verwerken we de genoemde financieringsbehoefte in de berekening van de renterisiconorm, zodat we kunnen beoordelen of ons voorgenomen beleid voor 2022-2025 binnen de kaders van de Wet Fido valt.

Hierbij inzicht in de ontwikkeling van de portefeuille van de langlopende leningen.

Rentevisie
We baseren ons op verwachte ontwikkelingen op de geld- en kapitaalmarkt. De grote algemene banken en de banken voor de publieke sector (onder andere onze ‘huisbank’ BNG) houden deze ontwikkelingen nauwlettend in de gaten. Met inachtneming van de zogenaamde ‘prudente’ houding die een gemeente ten aanzien van beleggingen en leningen dient te hebben, zijn we tot een eigen rentevisie gekomen. (Zie ook ‘uitgangspunten treasurybeleid 2022-2025’).

Rentekosten
In de notitie afschrijving en rentebeleid van 2020 zijn ook de rentekosten voor investeringen en eigen financieringsmiddelen opgenomen. Hierbij is berekend dat de eerdere rekenrente van 4% inmiddels te hoog is, en naar 1,5% moest worden bijgesteld. Het rentepercentage van de rekenrente wordt voor het desbetreffende jaar in de Kadernota vastgesteld.  De rente voor investeringen en dergelijke is in de uitgangspunten van de Kadernota 2022 voor het jaar 2022 vastgesteld op 1,5%.

De Wet FIDO verplicht de kasgeldlimiet en de renterisiconorm in beeld te brengen. De provincie gebruikt deze bij het uitoefenen van haar toezichthoudende functie. De kasgeldlimiet betreft het renterisico van de vlottende schuld. De renterisiconorm betreft het renterisico van de langlopende schuld.

In de renterisiconorm wordt rekening gehouden met de renterisico’s die gemeenten lopen over nieuw af te sluiten leningen ter vervanging van afgeloste leningen. De renteontwikkelingen op de kapitaalmarkt zorgen ervoor dat de gemeente een ogenschijnlijk gering risico loopt (zie rentevisie).

De solvabiliteit geeft aan de mate waarin een onderneming met eigen middelen (eigen vermogen) is gefinancierd. In het bedrijfsleven is deze ratio van belang om te zien in hoeverre de onderneming in staat is om aan haar financiële verplichtingen (betalingen) kan voldoen door inzet van haar eigen vermogen. Voor een gemeente is de hoogte van de solvabiliteit van minder belang dan voor een bedrijf. Toch geeft het een aardig inzicht in de vermogensverhoudingen.

Hoe hoger de solvabiliteit, hoe beter de financieringspositie van de gemeente. Afhankelijk van de directe opbrengstwaarde van de activa ligt de minimumnorm voor het bedrijfsleven op een waarde tussen de 25% en 40%.  De solvabiliteit wordt berekend door het eigen vermogen te delen door het totale vermogen x 100%.

In volgend schema is de solvabiliteit berekend op basis van de vastgestelde jaarrekeningen.

Het uitgangspunt voor de treasury-activiteiten voor de jaren 2022 tot en met 2025 is dat we de bedragen en looptijden van aan te trekken langlopende leningen afstemmen op het renterisico dat de gemeente loopt. De zogenaamde renterisiconorm bedraagt 20%. De leningen van de leningenportefeuille willen we jaarlijks herfinancieren c.q. nieuwe leningen voor een looptijd van vijf tot dertig jaar aan gaan. Bij duidelijk oplopende rentestanden zullen we dit heroverwegen en eventueel voor kortere termijnen kiezen. De structurele vermogensbehoefte wordt structureel gefinancierd.

De paragraaf lokale heffingen bevat naast de geraamde inkomsten, het beleid ten aanzien van de lokale heffingen, een beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid en een aanduiding van de lokale lastendruk.

Er zijn twee gemeentelijke heffingen: retributies en belastingen. Bij de retributies is er sprake van een tegenprestatie van de gemeente en mogen de geraamde opbrengsten niet hoger zijn dan de geraamde kosten voor de uitoefening van de taak, dit betekent dat de kostendekkendheid niet meer mag zijn dan 100%. Bij belastingen is er geen directe relatie met een prestatie van de gemeente. Belastingen worden gezien als een algemeen dekkingsmiddel.

De BBV stelt eisen over de onderbouwing van de tarieven, die hoogstens kostendekkend mogen zijn. De gemeente moet een overzicht van baten en lasten opnemen voor de heffingen waarbij sprake is van het verhalen van kosten. Daarnaast moet in een overzicht op hoofdlijnen per type heffing inzichtelijk worden gemaakt hoe bij de berekening van tarieven en heffingen  wordt voldaan aan de eis dat de geraamde baten de geraamde lasten niet overschrijden.  Dit zijn de beleidsuitgangspunten die ten grondslag liggen aan de berekening van de tarieven.

In deze begroting 2022 zijn de onderbouwingen van de riool- en afvalstoffenheffing en begraafrechten opgenomen.

In 2021 is per heffingstype onderzoek gedaan naar de kostendekkendheid. Een aantal heffingstypes bleek niet kostendekkend. Het (meer) kostendekkend maken van bepaalde heffingstypes is onderdeel van het besluitvormingsproces van de Begroting 2022-2025. Deze voorgestelde tariefswijzigingen zijn nog niet verwerkt in deze Begroting 2022-2025.

Precariobelasting

Per 1 januari 2022 is het niet meer toegestaan precariobelasting op nutsnetwerken te heffen.

Wijziging waarderingssystematiek WOZ

De Waarderingskamer heeft enkele jaren geleden het project "Gebruiksoppervlakte woningen voor WOZ-taxaties gestart". Het uitgangspunt van dit project is dat gemeenten de jaren tot en met 2021 gebruiken om van alle woningen een nauwkeurige, gecontroleerde en voldoende gedetailleerde gebruiksoppervlakte vast te leggen. Deze gebruiksoppervlakte dient vervolgens gebruikt te worden voor het uitvoeren van de WOZ-taxaties.
Tot 2021 zijn de WOZ-taxaties in de regel nog gebaseerd op de inhoud (kubieke meters).

In 2022 is het dan verplicht en vastgelegd in de Wet WOZ om alle WOZ-waarden (naar de waarde peildatum 1 januari 2021) te baseren op de gebruiksoppervlakte (vierkante meters). Dit is een belangrijke stap in het bereiken van meer uniformiteit in niet alleen de WOZ-taxaties, maar ook een belangrijke stap in het bereiken van een meer uniforme registratie van kenmerken van woningen binnen de gehele overheidsinformatie. Met name de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (de BAG), gaat hier van profiteren, omdat de in de BAG-geregistreerde oppervlakten voor zover het geen nieuwe of gecontroleerde zaken betreft, ooit zijn gevuld met behulp van een rekenformule (van inhoud naar oppervlakte) met een getolereerde afwijking van 15%. De door de WOZ uitgevoerde volledige inventarisatie draagt dus ook bij aan een volledig accurate BAG.
Daarom is dit project ook één van de stappen in de richting van een Samenhangende Objecten Registratie (SOR) binnen de gehele Overheid.

Bij de Gemeenschappelijke Regeling Cocensus is intern in 2018 het project “van kubieke naar vierkante meters” opgestart. In de periode 2018-2020 zijn alle objecten geïnventariseerd en voorzien van de juiste gebruiksoppervlakte. In 2021 zijn de taxaties gedraaid zowel op basis van inhoud (voor de laatste keer) als op basis van gebruiksoppervlak. Dit om de taxatiemodellen te vergelijken en te controleren teneinde te voorkomen dat een wijziging van methodiek gaat leiden tot al te grote verschillen in de taxatiewaarde. Voor zowel de gemeente Oostzaan als voor de gemeente Wormerland is de inventarisatie reeds afgerond en ligt het project op schema.

Belastingen hebben een algemeen karakter. Een directe relatie tussen de belasting en de gemaakte kosten van de gemeente is in het algemeen niet aanwezig. Uitgangspunt bij het vaststellen van de belastingtarieven is dat deze trendmatig worden verhoogd met de verwachte inflatie. In overeenstemming met de Kadernota 2022 is in de Programmabegroting 2022-2025 voor de belastingen rekening gehouden met een inflatiepercentage van 1,4%.

Onroerende Zaakbelasting (OZB)
De grondslag voor de OZB wordt gevormd door de waarde van het onroerend goed, die jaarlijks wordt vastgesteld (de zogenaamde herwaardering). Wormerland hanteert het uitgangspunt dat de gemiddelde waardestijging (of daling), die voortvloeit uit de herwaardering, wordt gecompenseerd door een evenredige tariefsverlaging (of evenredige tariefsverhoging). Daarmee bereikt de gemeente dat waardemutatie niet leidt tot een wijziging in de totale opbrengst, maar slechts tot individuele verschillen in aanslagen. Dat is het geval als de waarde van een woning meer of juist minder is gestegen dan het Wormerlandse gemiddelde. Dan levert de herwaardering een voordeel of juist een nadeel op voor de eigenaar. De WOZ-waarden voor het belastingjaar 2022 worden gebaseerd op het prijspeil 1 januari 2022.  Deze waarde is in het vierde kwartaal 2021 bekend.

Naast bovengenoemd effect heeft WOZ-waardestijging een daling van de rijksinkomsten als gevolg. De gemeente ontvangt bij stijgende WOZ-waardes minder Algemene Uitkering. Het Rijk gaat er vanuit dat bij een stijging van de WOZ-waarde de lokale inkomsten van de gemeente stijgen door een hogere opbrengst OZB. Om de opbrengsten voor de gemeente gelijk te houden hanteren we voor het OZB-tarief naast de inflatiestijging ook een compensatiestijging in verband met de dalende Algemene Uitkering.

Roerende woon- en bedrijfsruimtebelasting (RWWB)
Eigenaren en gebruikers van onroerend goed betalen gemeentelijke belastingen in de vorm van de onroerende zaakbelasting (OZB). Het is wettelijk mogelijk om ook voor eigenaren en gebruikers van roerende woon- en bedrijfsruimten (zoals woonboten en woonwagens) een gelijke belasting in te voeren, te weten de Roerende Woon- en bedrijfsruimte belasting (RWWB). Om eigenaren en gebruikers van roerend en onroerend goed gelijk te behandelen is het tarief van die belasting gelijk aan het tarief van de OZB. De berekende opbrengst voor 2022 bedraagt afgerond € 22.500.

Hondenbelasting
Onder de naam “hondenbelasting” heft de gemeente een belasting op het houden van honden binnen de gemeente. Belastingplichtige is de houder van de hond. Het aantal honden is bepalend voor de opbrengst van de belasting. De raming voor 2022 bedraagt ongeveer € 82.500.

Onder de naam retributies heft de gemeente tarieven voor diverse typen van dienstverlening. Bij retributies is, anders dan bij belastingen, wél sprake van een directe relatie tussen de heffing en de gemeentelijke taakuitoefening. De geraamde opbrengsten mogen niet hoger zijn dan de geraamde kosten voor die taakuitoefening. Belastingplichtige is de aanvrager van de dienst of degene voor wie de dienst is verleend. Geregeld is er landelijk publiciteit over de gemeentelijke tarieven en de verschillen daartussen. Die verschillen ontstaan in de regel als gevolg van de gemaakte beleidskeuzes. 

In onderstaande tabel wordt aangegeven welke opbrengsten en retributies er zijn en hoeveel de inkomsten daarvan bedragen. Onderaan de tabel ziet u het totale netto resultaat van de heffingen.

*) incl. areaaluitbreiding

De gemeente kan kwijtschelding verlenen aan personen die niet in staat zijn om hun belasting te voldoen. Hiervoor zijn bij wet bepaalde normen aangegeven. Het kwijtscheldingspercentage voor de normbedragen bedraagt 100%. Kwijtschelding wordt verleend voor onroerende zaakbelasting, roerende woon- en bedrijfsruimtebelasting, afvalstoffenheffing en rioolrechten. Voor het jaar 2022 wordt verwacht dat aan kwijtschelding een bedrag wordt verstrekt van € 157.000. Dit bedrag is dus inclusief Afval en Riolering.

De tarieven voor 2022 worden primair aangepast aan de hand van het inflatiepercentage van 1,4%, tenzij nader beperkt door wettelijke tariefstellingen. Het is niet toegestaan meer dan 100% kostendekkend te zijn. Daarom is een 100% kostendekkende legesverordening risicovol. Wanneer nieuwe jurisprudentie tot een wijziging in de toe te rekenen kosten leidt, kan de kostendekkendheid overschreden worden. Door iets onder de 100% te blijven wordt dit risico opgevangen. Welke kosten toegerekend worden om de kostendekkendheid te berekenen moet duidelijk onderbouwd zijn.

In het ombuigingstraject om tot een sluitende Meerjarenbegroting 2022-2025 te komen zijn ook de leges bekeken. Een aantal leges is niet kostendekkend. Het (meer) kostendekkend maken van deze leges is onderdeel van de besluitvorming bij de Begroting 2022 en is daarom niet verwerkt in deze Begroting 2022. Volledig kostendekkend maken van alle leges is niet reëel te noemen. Zo zijn bijvoorbeeld evenementenvergunningen vanwege de maatschappelijke betekenis vaak niet kostendekkend. De legesopbrengst voor omgevingsvergunningen is sterk afhankelijk van grote projecten. De kostendekkendheid hiervan dient over de jaren heen gezien te worden.

De leges zijn onderverdeeld in drie titels:

Leges: titel 1: Algemene dienstverlening

Dit bevat onder meer: leges voor verstrekkingen uit de basisregistratie personen, burgerlijke stand, rijbewijzen, reisdocumenten, bestuursdocumenten, verkeer en vervoer.

De lokale lastendruk wordt bepaald door de tarieven van de OZB, afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Voor huurders is daarbij alleen de hoogte van de afvalstoffenheffing en rioolheffing bepalend, aangezien zij niet worden aangeslagen voor de OZB. De eigenaren van woningen worden voor de drie onderscheiden belastingen aangeslagen.

Het tarievenbeleid in Wormerland is gebaseerd op twee uitgangspunten: inflatiecorrectie en kostendekkendheid. De belastingtarieven worden in 2022 verhoogd met 1,4% voor inflatie. Daarnaast heeft de WOZ-waardestijging een negatief effect op de Algemene Uitkering. Om de opbrengsten 2022 voor de gemeente gelijk te houden is een compensatiestijging van het OZB-tarief noodzakelijk met 3,5%. Voor wat betreft de retributies wordt gestuurd op kostendekkendheid. De tarieven worden formeel door de gemeenteraad vastgesteld bij de belastingvoorstellen die in december voorafgaand aan het begrotingsjaar worden aangeboden.

*) de OZB en RZB tarieven zijn afhankelijk van de totale WOZ-waarden, welke pas aan het eind van het jaar bekend zijn. De tarieven 2022 worden bij het samenstellen van de Tarievennota berekend, en via dat document vastgesteld. Daarnaast is de stijging van de OZB onderdeel van de besluitvorming bij de Begroting 2022 in het kader van het ombuigingstraject als één van scenario's om tot een sluitende Meerjarenbegroting 2022-2025 te komen.

**) Vanaf 2022 geldt het variabele afvalstoffenheffingstarief. Het tarief is afhankelijk van hoe vaak de restafvalbak aan de weg wordt gezet in combinatie met het formaat van de bak (laagbouw) of hoe vaak men afval aanbiedt in de ondergrondse container voor restafval (hoogbouw). Daarmee hebben inwoners invloed op de hoogte van hun afvalstoffenheffing.

***) Zoals in het GRP vermeld en besloten is, stijgt de rioolheffing jaarlijks met 2% vermeerderd met het desbetreffende inflatiepercentage (1,4%).

De activiteiten op het gebied van bedrijfsvoering worden uitgevoerd door OVER-gemeenten. Dit is de gezamenlijke werkorganisatie van de gemeente Oostzaan en de gemeente Wormerland. In deze paragraaf leest u een beknopte samenvatting van de Begroting 2022 van OVER-gemeenten. Voor meer informatie verwijzen wij naar de begroting van OVER-gemeenten 2022-2024.

Vanuit financieel perspectief is de situatie nog altijd uitdagend en kan niet aan alle wensen worden tegemoet gekomen. De ontwikkelingen in de organisatie alsmede de arbeidsmarkt heeft tot gevolg dat niet op alle gebieden al de gewenste kwantiteit en kwaliteit geleverd wordt. Het blijft noodzakelijk dat de organisatie - en daarmee de medewerkers – zich ontwikkelt, om de steeds complexer wordende vraagstukken uit de samenleving het hoofd te bieden. De kwaliteitsverbetering is een continu proces alsmede de vruchten die we daarvan plukken. Ieder jaar staan er andere gebieden voor deze verbeterslag aan de lat. De dienstverlening aan colleges, gemeenteraden, burgers en bedrijven staat daarbij centraal.
Voor 2022 is een speerpunt onder andere de aanbesteding van de burgerzakensoftware inclusief de digitale dienstverlening (e-dienstverlening). Het is essentieel voor de beide gemeenten maar de OVER-gemeenten organisatie voert dit in opdracht uit. Daarnaast hebben we de wijziging in het kader van de rechtmatigheid waarbij er een verschuiving van de raad naar het college plaats gaat vinden. Deze zou ingaan per 1 januari 2022 maar is nu doorgeschoven naar 1 januari 2023. U bent hierover halverwege 2021 geïnformeerd. Het eerste speerpunt voor ons als organisatie maar zeker ook voor u als raad zijn de gemeenteraadsverkiezingen in maart. Gelet op alle maatregelen in het kader van Covid’19 die wij ongetwijfeld ook nu zullen moeten treffen, zal de organisatie van de gemeenteraadsverkiezingen geen sinecure zijn. Maar met het geleerde van de verkiezingen afgelopen jaar in het achterhoofd zien wij de organisatie daarvan met vertrouwen tegemoet.

OVER-gemeenten is volop in ontwikkeling en werkt aan thema’s, voortkomend uit het collegeprogramma en/of wetgeving, die de nodige impact hebben op de organisatie. Thema’s als burgerparticipatie, omgevingswet en duurzaamheid staan daarbij centraal. De opgaven waar de gemeente voor staat worden forser en complexer en daarmee ook de vraagstukken voor de ambtelijke organisatie.

Financieel
De geraamde baten en lasten van OVER-gemeenten worden voor 38% toegerekend aan Oostzaan en voor 62% aan Wormerland, uitgezonderd de afgenomen specifieke dienstverlening.
De bijdrage aan OVER-gemeenten die de gemeente Wormerland heeft opgenomen in de Begroting 2022-2025 is gebaseerd op de begroting 2022 -2025 van OVER-gemeenten.

Deze paragraaf is nieuw, ten opzichte van eerdere begrotingen. Onze toezichthouder, de Provincie heeft om deze paragraaf gevraagd. Omdat door meer overgedragen taken vanuit het Rijk, met minder financiële middelen hiervoor voor gemeenten, de financiële positie van gemeenten steeds meer onder druk zijn komen te staan, zijn er bij gemeenten steeds vaker bezuinigingsmaatregelen, ombuigingen en/of taakstellingen nodig om de meerjarenbegroting sluitend te maken. In deze paragraaf wordt een totaalbeeld geschetst welke van deze zaken in de begroting van Wormerland aan de orde zijn.

In deze primaire programmabegroting 2022-2025 zijn de volgende zaken opgenomen:

Stelposten:

Toelichting:

1) De stelpost voor OZB ivm areaaluitbreiding is niet nieuw, die nemen we structureel op in onze begroting, op basis van de verwachte nieuwbouw in de komende jaren. De nieuwe woningen in 2021 zijn inmiddels opgeleverd, zodat de realisatie voor het jaar 2022 van deze raming geen risico met zich meebrengt.

2) De stelpost voor aanvullende Jeugdgelden is van toepassing voor de jaren vanaf 2023. Voor de jaren 2021 en 2022 hebben de gemeenten van het Rijk concrete toezeggingen gekregen, welke extra middelen we hiervoor ontvangen. Daarbij is aangegeven dat de toezegging van extra gelden vanaf 2023 wacht op het nieuw te vormen kabinet. Hiervoor zijn wel stelposten bekend. Het standpunt van de Provincie, onze toezichthouder, is dat gemeenten 75% van de gelden op mogen nemen in de begroting. Bovengenoemde bedragen zijn dus 75% van de eerder berekende landelijke stelposten voor deze jaren. Zie ook het Raadsbericht 726337 hierover.

3) De effecten van de herijking zijn nog altijd niet definitief. We hebben in deze begroting opgenomen hetgeen in augustus 2021 bekend was. Zie ook het Raadsbericht hierover. Na de advisering door de commissie ROB, medio september 2021, volgt nog een bestuurlijke consultatie van de gemeenten door de VNG. De reacties vanuit de gemeenten worden gerapporteerd aan de ministerie van BZK. Bovengenoemde stelposten betreffen het verwachte voordeel genoemd in de Kadernota 2022, verlaagd met de bijstelling hiervan in Raadsbericht 726337, naar aanleiding van een landelijke bijstelling en actualisatie van het zogenoemde basisjaar.

Ombuigingen:

Afzonderlijk van de behandeling van deze primaire begroting, die voor het jaar 2022 reeds structureel sluitend is, is de Raad gevraagd om nog tot aanvullende ombuigingen te besluiten. Dit zodat ook het jaar 2023 structureel sluitend wordt na de 1e begrotingswijziging, die hieruit voortvloeit. Daarnaast heeft de nieuwe coalitie die na de verkiezingen wordt gevormd, daardoor meer financiële armslag.

Taakstellingen:

Van taakstellingen is verder geen sprake in deze begroting 2022-2025.

De BBV stelt een aantal kengetallen verplicht om op te nemen in de begroting. Hieronder staan de kengetallen per programma.

* Functiemengingsindex (FMI) weerspiegelt de verhouding tussen banen en woningen en varieert tussen 0 (alleen wonen) en 100 (alleen banen). Bij een waarde van 50 zijn er evenveel woningen als banen.

** Actuele gegevens niet beschikbaar bij bron Lisa, dit betreft een schatting.

* bron: waarstaatjegemeente.nl: in 2020 zijn er 9 woningen meer dan in 2019 op een totaal aantal woningen van 6.971. 

**Prognose aantal woningen per 1 jan 2021: 7.078 (zijnde 6.971 woningen plus een prognose van 107 nieuwe woningen in 2021). Prognose 108 nieuwe woningen in 2022. In 2022 zijn er 108 nieuwe woningen op een totaal aantal woningen van 7.078.

***De som van het aantal personen van 0 tot 20 jaar en 65 jaar of ouder in verhouding tot de personen van 20 tot 65 jaar.
Dit cijfer geeft inzicht in de verhouding van het niet-werkende deel van de bevolking tot het werkende deel van de bevolking.

*) Cijfers CBS tm 2019 beschikbaar. Cijfers 2020 nog niet gepubliceerd.

**) De cijfers CBS komen niet overeen met de cijfers van onze administratie. Volgens GWS/Suite bedroeg het aantal uitkeringen PW, IOAW en IOZA ultimo 2020: 211. De stijging van het aantal personen met een bijstandsuitkering in 2020 in de CBS cijfers is waarschijnlijk het gevolg van de TOZO-uitkeringen (tijdelijke regeling a.g.v. de Corona-crisis). Ook de landelijke cijfers vertonen deze stijging in 2020.

***) Aantallen zijn niet bekend op "waar staat je gemeente", daarom ook niet begroot voor 2021 en/of 2022.

****) Cijfers van CBS wijken af doordat onze administratie voor re-integratie niet volledig gekoppeld is aan het CBS.

*Vanaf 2019 zijn de gevraagde cijfers niet meer bekend via Halt en CBS
**16 verwijzingen Halt in 2020 in Wormerland (omgerekend 139 per 10.000 jongeren)

*De woonlasten zijn de OZB, riool- en afvalstoffenheffing van een woonhuis met (geschatte) gemiddelde WOZ-waarde. OZB-tarief is naast het inflatiepercentage van 1,4% gestegen met 3,5% compensatiekorting algemene uitkering.