Programma 3 Sociaal domein

Waar gaat dit programma over?

In dit programma worden de doelen en acties en uitgaven en inkomsten geraamd van de activiteiten die de gemeente Wormerland ontplooit op de terreinen van de Jeugdwet, de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Participatiewet, samen de drie decentralisaties in het sociaal domein.

Wat was onze visie in 2020?

In Wormerland staat niemand aan de kant. Het is voor ons belangrijk dat onze inwoners verbonden (kunnen) zijn met de samenleving en zich gesteund voelen bij het vervullen van zorgtaken. Wie zorg of hulp van de gemeente nodig heeft, krijgt zo snel mogelijk – en zo nodig op maat – een goed afgestemde oplossing. De menselijke maat staat hierbij voorop. Daarbij is het belangrijk dat de toegang tot voorzieningen laagdrempelig is en dat inwoners weten waar ze terechtkunnen. Bij hulp en ondersteuning spreken we zo veel mogelijk de zelfredzaamheid van de persoon zelf aan en die stimuleren en ondersteunen we.
Inwoners creëren zo op eigen kracht en binnen hun eigen netwerk kansen en mogelijkheden om naar vermogen mee te doen in de samenleving. Daar waar hun eigen netwerk niet toereikend is, kan een inwoner een beroep doen op ondersteuning vanuit de gemeente. Voor de kwetsbaarste inwoners is er een vangnet beschikbaar, bijvoorbeeld op basis van de Wet op de jeugdzorg, de Wmo of de Participatiewet.

HEBBEN WE DE GEPLANDE DOELEN UIT DE BEGROTING 2020 GEREALISEERD?

1. Onze inwoners zijn zelfredzaam

We bieden inwoners die dit nodig hebben, met maatwerk zo effectief en zo snel mogelijk ondersteuning. Daarbij spreken we hun zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid aan. We zetten in op preventie, om te voorkomen dat problemen ontstaan of erger worden. We helpen inwoners om een zorgtaak op te kunnen pakken en we hebben grote waardering voor vrijwilligers en mantelzorgers.
Wij zorgen ervoor dat inwoners die aangewezen zijn op beschermd wonen en maatschappelijke opvang, of zich verward gedragen, niet tussen wal en schip raken. Onze ambitie is dat zij dichtbij hun leven kunnen leiden, liefst in hun eigen gemeente.

1.1 Meer inzetten op preventie

Voorkomen is beter dan genezen. Daarom investeren we in preventie en vroegsignalering op alle terreinen binnen het sociaal domein. Waarbij extra aandacht is voor de inzet van Centrum Jong en de aansluiting van onderwijs op jeugdhulp.

1.2 Ons aanbod effectiever maken door te sturen op resultaat

Wij bepalen, samen met de cliënt, welk resultaat er behaald moet worden en geven aanbieders de ruimte om oplossingen te vinden om tot dit resultaat te komen. Door afspraken te maken over het resultaat in plaats van over de inzet, sturen we direct op resultaat. Dit principe zetten wij zo veel mogelijk in bij alle afspraken die wij met aanbieders en samenwerkingspartners maken.

1.3 Waar nodig een passende oplossing bieden met maatwerk

Iedere inwoner met een hulpvraag in het sociaal domein kan rekenen op hulp die op zijn situatie is afgestemd. We zetten zo veel mogelijk algemene en ingekochte voorzieningen in. Als deze voorzieningen niet (afdoende) bijdragen aan de oplossing, bieden wij maatwerk aan.

1.4 De transformatie vormgeven

Als gemeente nemen wij onze verantwoordelijkheid en hebben we in 2015 de transities van jeugdhulp, zorg en werk geïmplementeerd. Inwoners kunnen bij de gemeente terecht voor hulp in het kader van de Wet op de jeugdzorg, de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Participatiewet. We zijn in 2019 gestart met het project Integrale Aanpak in het sociaal domein. In dit project zijn alle disciplines betrokken met als doel om in 2020 een algehele integrale aanpak te realiseren.

1.5 De financiële middelen beheersen

Inwoners kunnen ervan op aan dat de gemeente de beperkte middelen vanuit het Rijk effectief en efficiënt inzet. Het gemeentebestuur heeft de financiële huishouding van de gemeente goed in beeld, zodat het heldere keuzes kan maken. Door budgetbeheersing, monitoring en rapportages houden we de financiële uitgaven zo veel mogelijk in de hand.

2. Onze toegang tot hulp is laagdrempelig

Onze inwoners zijn goed geïnformeerd over hoe ze problemen kunnen herkennen en voorkomen. En ze weten waar zij terechtkunnen voor laagdrempelige ondersteuning.

2.1 Meer effectiviteit en efficiency door integrale aanpak

Als gemeente zorgen we voor een integrale aanpak vanaf het moment dat de hulpvraag is gesteld totdat de oplossing en/of ondersteuning is geboden. Inwoners krijgen snel de juiste diagnose en kunnen ervan op aan dat alle terreinen in het sociaal domein zijn betrokken bij het opstellen van het ondersteuningsplan. Ongeacht wie de hulpvraag in behandeling heeft genomen, is het voor de inwoner helder wie waarvoor verantwoordelijk is.

Wat heeft het gekost?

	Rekening 2019	Begroting 2020	Rekening 2020	Verschil 2020
140 Integrale aanpak sociaal domein	12.699	67.631	15.132	52.499
150 Inkomensvoorziening	3.453.230	3.569.211	6.653.073	-3.083.862
152 Armoedebeleid	585.118	619.288	652.662	-33.374
155 Sociale werkvoorziening	546.152	580.038	587.787	-7.749
157 Participatiebudget	395.971	527.477	440.184	87.293
164 Wet maatschappelijke ondersteuning	4.242.284	4.318.355	4.401.825	-83.470
181 Jeugd specialistisch (niet vrij toegankelijke hulp)	3.261.911	2.718.109	3.117.354	-399.245
182 Jeugdhulp Lokaal (vrij toegankelijke hulp)	1.546.981	1.759.997	1.652.379	107.618
285 Kwijtschelding gemeentebelastingen	2.425	1.007	2.731	-1.724
Totaal lasten	14.046.772	14.161.113	17.523.128	-3.362.015
140 Integrale aanpak sociaal domein	46.861	-	-	-
150 Inkomensvoorziening	3.107.242	3.196.312	6.429.981	3.233.669
152 Armoedebeleid	37.936	56.949	30.528	-26.421
155 Sociale werkvoorziening	6.100	-	5.905	5.905
157 Participatiebudget	-	32.663	35.000	2.337
164 Wet maatschappelijke ondersteuning	120.290	115.000	96.457	-18.543
181 Jeugd specialistisch (niet vrij toegankelijke hulp)	-	-	-	-
182 Jeugdhulp Lokaal (vrij toegankelijke hulp)	-	-	17.904	17.904
Totaal baten	3.318.429	3.400.924	6.615.775	3.214.851

Totaal 03 Sociaal domein	10.728.343	10.760.189	10.907.353	-147.164
28-jun-2021

Verschillenanalyse

Hieronder leest u een toelichting van de verschillen groter dan € 25.000 van de producten ten opzichte van de (geactualiseerde) begroting 2020.

Product		Verschil	Toelichting
140 Integrale aanpak sociaal domein	lasten	52.000 (voordeel)	De kosten worden gedekt door de reserve Innovatie Sociaal Domein, zodat dit verschil geen effect voor het jaarrekening saldo heeft en het budget voor de komende jaren in deze reserve beschikbaar blijft.
150 Inkomensvoorziening	lasten baten	3.084.000 (nadeel) 3.234.000 (voordeel)	De extra inkomsten en uitgaven hebben betrekking op de TOZO-regeling, de extra maatregelen vanuit het Rijk met betrekking tot Corona. Per saldo geen effect omdat dit 1-op-1 met het rijk wordt afgerkend. Op de individuele posten hebben onder- en overschrijdingen plaatsgevonden: besluit Zelfstandigen (voordeel €28.750), Loonkostensubsidie (nadeel €36.614) en Loonkostensubsidie beschut werken (voordeel €25.314). Dit betreffen onderlinge verschuivingen op individuele posten.
152 Armoedebeleid	lasten baten	€ 33.000 (nadeel) € 26.000 (nadeel)	De hogere lasten en de lagere baten hebben een directe relatie met het onderdeel bijzondere bijstand. Er is o.a. een toename van kosten op het onderdeel bewindvoering t.o.v. 2019, maar we zien ook een stijging in het beroep dat inwoners doen op de bijzondere bijstandsregelingen als gevolg van de Corona crisis. Het Rijk heeft in de algemene uitkering slechts gedeeltelijk rekening gehouden met deze extra specifieke Corona gerelateerde kosten waardoor we als gemeente dus niet volledig worden gecompenseerd. Daarnaast vraagt de Rijksoverheid een coulante opstelling van gemeenten op dit terrein. Dit zien we o.a. terug in uitstel of aanpassing van betalingsregelingen waardoor de ontvangsten op bijzondere bijstand lager uitvallen dan begroot.
157 Participatiebudget	lasten	€ 87.000 (voordeel)	In verband met het onvoorziene uitstel van de nieuwe inburgeringswet zijn er geen kosten gemaakt (wel begroot €69.745). Er is minder beroep gedaan op de reintegratie voorzieningen.
164 Wet maatschappelijke ondersteuning	lasten	€ 36.000 (nadeel)	De kosten van dagbesteding (+11K) , persoonlijke begeleiding (+52K) en huishoudelijke hulp (+43K) mede door de omzetgarantie niet gedaald. Bij de persoonlijke begeleiding in de vorm van PGB zien we in het 2de helft van 2020 een groter beroep op deze voorziening. Over het algemeen zijn de stijging een combinatie van factoren in de vorm van landelijke trend van vergrijzing, de omzetgarantie van het Rijk en de lage EB drempel en hiermee samenhangende aanzuigende werking. De eigen bijdragen inwoners voor de WMO zijn lager (24K) dan begroot omdat er een tijdelijke eigen bijdrage stop is ingevoerd door het Rijk vanwege de Corona-crisis.
181+182 Jeugdhulp	lasten	292.000 (nadeel)	Op basis van de productieverantwoordingen zien wij bij niet-vrij toegankelijke jeugdzorg (Product 181) alsnog een toename van de kosten (achteraf) bij de bovenregionale contracten (€ 286.000) en bij de niet ingekochte jeugdzorgaanbieders (€ 96.000) . Dit betreft veelal cliënten die achteraf of later zijn aangemeld bij de gemeente. Ook alternatieve zorgvormen i.v.m. Corona hebben kostenverhogend effect gehad in 2020. De vrij toegankelijke jeugdzorg (Product 182) kent daarentegen een onderschrijding van de kosten (- € 112.000)

Reserves

Stand reserves per 31-12	Rekening 2019	Begroting 2020 na wijziging	Rekening 2020
Bestemmingsreserve Sociaal Domein	994.468	418.241	280.783
Bestemmingsreserve Innovatie Sociaal Domein (onderdeel van Reserve Sociaal Domein)	137.301	116.531	125.102
Totaal reserves	1.131.769	534.772	405.885
28-jun-2021

Toelichting reserves

Reserve Sociaal Domein

Aan deze reserve is, conform het besluit over de jaarrekening 2019, het negatieve saldo van het Sociaal Domein 2019 ad € 389.747, onttrokken. Daarnaast is, conform het besluit van de Najaarsbericht 2020, het extra beschikbaar gestelde budget voor de Jeugdhulp in 2020 ad €121.000 aan deze reserve onttrokken. Het in 2019 ontvangen bedrag voor het Transformatieplan Jeugd van €46.861 is in 2019 aan deze reserve toegevoegd. Deze gelden worden vanaf december 2020 ingezet ten behoeve van de 1-jarige pilot gezinscoaches. De kosten hiervan voor de maand december, ad €2.933 zijn eveneens onttrokken. De rest van deze kosten lopen dus door in 2021. Tenslotte is het negatieve saldo van 2020 van het Sociaal Domein ad € 361.159 onttrokken aan deze reserve.

De meerkosten op het Sociaal domein welke aan de Coronapandemie zijn toe te rekenen zijn lastig te kwantificeren en zijn derhalve niet uit het Coronabudget betaald in 2020. Deze kosten zitten dus in het negatieve saldo van het Sociaal domein en zijn hierdoor ten laste van de Reserve Sociaal domein gebracht. Bij de definitieve afrekening van het Coronabudget wordt bepaald of er alsnog een deel van het restantbudget kan terugvloeien naar de Reserve Sociaal domein.

Aan de reserve zijn de volgende bedragen toegevoegd: € 93.476 als overgebleven budget voor innovatie bij het Jeugdteam, in 2021 eveneens te besteden aan de pilot met gezinscoaches; € 51.126 zijnde het niet in 2020 uitgegeven budget voor Inburgering, net zoals dat in 2019 is toegevoegd; en tenslotte € 16.552 als overgebleven budget communicatie sociaal domein.

Bovenstaand is schematisch weergegeven bij de toelichting op de balans. (overzicht bestemmingsreserves)

Reserve Innovatie Sociaal Domein

Deze (sub)reserve maakt deel uit van de reserve Sociaal Domein. In 2020 zijn de kosten ad € 12.199 in verband met Integrale aanpak sociaal domein aan deze reserve onttrokken.

Kengetallen en indicatoren

Dit zijn de verplichte indicatoren vanuit de BBV.

Omschrijving	Rekening 2019	Begroting 2020	Rekening 2020
Aantal banen per 1.000 inwoners in de leeftijd 15-64 jaar (Bron: LISA)	418,7	500	n.b.
% Jongeren met een delict voor rechter in de leeftijd 12-21 jaar (Bron: Verwey Jonker Instituut – Kinderen in Tel)*	n.b.	n.b.	n.b.
% Kinderen in uitkeringsgezin tot 18 jaar (Bron: Verwey Jonker Instituut – Kinderen in Tel)*	5*	n.b	n.b.
% netto arbeidsparticipatie van de werkzame beroepsbevolking ten opzichte van de beroepsbevolking (Bron: CBS)	70,3	66	n.b.
% werkeloze jongeren in de leeftijd 16-22 jaar (Bron: Verwey Jonker Instituut – Kinderen in Tel)*	1*	n.b.	n.b.
Aantal personen met een bijstandsuitkering per 10.000 inwoners (Bron: CBS)	189,5	220	314,8
Aantal lopende re-integratievoorzieningen per 10.000 inwoners in de leeftijd van 15-64 jaar (Bron: CBS)	46,3	43	39,5
% jongeren met jeugdhulp van alle jongeren tot 18 jaar (Bron: CBS)	7,3	8	6,3
% jongeren met jeugdbescherming van alle jongeren tot 18 jaar (Bron: CBS)	1,1	1,0	1,2
% jongeren met jeugdreclassering van alle jongeren in de leeftijd van 12-23 jaar (Bron: CBS)	n.b.	0,4	n.b.
Aantal cliënten met maatwerkarrangement WMO per 10.000 inwoners (Bron: GMSD)	325	350	n.b.

* Het databoek van Kinderen in Tel wordt niet meer uitgebracht omdat het Verwey-Jonker instituut er geen financiering meer voor ontvangt. Vermelde cijfers zijn van CBS.