Programma 5 - Leefomgeving

In dit programma worden de doelen en acties en uitgaven en inkomsten geraamd van de activiteiten die Wormerland ontplooit voor het woon-, werk- en leefklimaat binnen onze gemeente. Bij het beheer van de openbare ruimte gaat het zowel om het planmatige beheer als om het ad hoc (dagelijkse) onderhoud. In programma 5 valt qua begroting ook de afdeling Openbare Orde & Veiligheid.

Wormerland is een groene gemeente met dorpen in een open landschap tussen de Zaan en Purmerend. Onze gemeente heeft een aantrekkelijk leefklimaat met een schone en veilige leefomgeving. We willen de gemeente duurzaam onderhouden, en waar nodig verder ontwikkelen en voor de toekomst behouden.

Onze ambitie is een gezonde, veilige en goed onderhouden leefomgeving voor onze inwoners, de bedrijven en verenigingen en een goede bereikbaarheid voor onze bezoekers. In de gemeente Wormerland zorgen we ervoor dat onze openbare ruimte schoon, heel en veilig is.

We hebben een voldoende onderhouden woon- en werkomgeving, die voldoet aan de behoeften van inwoners, bedrijven en verengingen. Wat we doen (en niet doen) moet ertoe leiden dat onze inwoners de inrichting en het onderhoud van de openbare ruimte met een voldoende waarderen.

	Programma 5: Doelenboom
	Kerndoel		Operationeel doel			Acties 2023
	P5 1. Wij hebben een veilige leefomgeving		P5 1.1 Overlast aanpakken	1.1.1	-	Overlast verminderen veroorzaakt door (criminele) jongeren en personen met onbegrepen gedrag
				1.1.2	-	Woninginbraken en babbeltrucs terugdringen
				1.1.3	-	Interveniëren bij zeer ernstige woonoverlast
				1.1.4	-	Drugshandel en hennepteelt bestrijden
				1.1.5	-	Vaaroverlast verminderen
				1.1.6	-	Crisisbeheersing
				1.1.7	-	Bewustwording verhogen inzake contraterrorisme
				1.1.8	-	Cybercrime
				1.1.9	-	Ondersteunen Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO)
			P5 1.2 Actualiseren regelgeving om de openbare orde te handhaven	1.2.1	-	De Algemeen Plaatselijke Verordening (APV) actualiseren
			P5 1.3 Ondermijnende criminalitiet tegengaan	1.3.1	-	Ondermijnende criminaliteit herkennen en bestrijden
				1.3.2	-	Versterken van integriteit
			P5 1.4 Verkeersveiligheid verbeteren	1.4.1	-	Snelheidsverlagende maatregelen toepassen
	P5 2. Ons leefklimaat is aantrekkelijk en past bij de behoefte van onze inwoners, ondernemers en bezoekers		P5 2.1 Leefomgeving groener en schoner maken	2.1.1	-	Leefomgeving groen en schoon houden
				2.1.2	-	Restafval terugdringen
			P5 2.2 Woon- en leefomgeving verbeteren	2.2.1	-	Groot onderhoud openbare ruimte
				2.2.2	-	Professionaliseren gegevensbeheer openbare ruimte

HEBBEN WE DE GEPLANDE DOELEN UIT DE BEGROTING 2023 GEREALISEERD?

Hieronder leest u een toelichting van de verschillen groter dan €25.000 van de producten ten opzichte van de (geactualiseerde) begroting 2023.

Product	Verschil	Baten/Lasten	Toelichting
060 Wegen	€105.397 (nadeel)	lasten	Wij hebben onvoorziene uitgaven gehad voor  de verkeersveiligheid: 4 drempels aanleggen in Oostknollendam en  2 snelheidsdisplay plaatsen in Jisp. Ook vallen de verplichte betaling aan het Hoogheemraadschap €35.000 hoger uit.
	€40.076 (voordeel)	baten	De leges en vergoedingen aan het straatwerk  die de nutsbedrijven (Liander/Ziggo bijv.) betalen vallen hoger uit dan begroot.
063 Openbare verlichting	€70.730 (voordeel)	lasten	Er is €31.000 minder uitgegeven dan begroot aan onderhoud. Dit komt omdat er minder storingen in het eigen (stroom)net van de gemeente zijn geweest, de kosten van de onderhoudsrondes zijn meegevallen en er in 2023 meer schades succesvol verhaald zijn via de NODR. Daarnaast is het budget voor vervanging door duurzame openbare verlichting van €30.000 niet uitgegeven omdat de projecten waar dit aansluitend op zou gebeuren vertraagd zijn in de tijd (zoals project: Gele Lisstraat, Sluisstraat, Wezenland en Torensloot zuid). Het desbetreffende budget blijft beschikbaar in de reserve Duurzame vervanging openbare verlichting.
0620 Pontveren	€36.986 (voordeel)	baten	De pontgelden Jan Hop van het 2e halfjaar 2022 zijn in 2023 ontvangen. Deze nagekomen bate was niet begroot.
070 Waterpartijen en -gangen	€49.244 (voordeel)	lasten	Een meevaller in uitvoering baggerwerkzaamheden ten opzichte van de begrote kosten. Deze kosten worden vereffend met de Bestemmingsreserve Onderhoud vaarwegen.
071 Kaden en oevers	€33.269 (voordeel)	lasten	Dit jaar hebben we een minder warme zomer gehad waardoor we minder werkzaamheden tijdens de zomerschouw hebben uitgevoerd. De najaarsschouw is conform bestek uitgevoerd.
210 Rioolbeheer	€37.632 (nadeel)	lasten	Dit is een overschrijding 3% op het totale budget. De extra kosten komen door het klimaatbestendig inrichten van de Mariastraat. Aan de batenkant zij er in 2023 €37.633 meer baten rioolrechten ontvangen dan begroot was.  Het product 'Rioolbeheer' wordt vereffend via de Egalisatievoorziening riolering. In 2023 is er per saldo €111.159 aan de Egalisatievoorziening riolering toegevoegd.
	€37.633 (voordeel)	baten
220 Milieubeleid algemeen	€405.846 (voordeel)	lasten	Op dit product is de SPUK CDOKE (Specifieke Uitkering Tijdelijke regeling capaciteit decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid) geraamd aan zowel de lasten als de batenkant. Dit betreft een bedrag van €327.217. Deze SPUK CDOKE is doorgeschoven naar 2024. Daarnaast is de GR-bijdrage ODIJmond structureel te hoog begroot.
	€327.217 (nadeel)	baten
225 Klimaatbeleid	€41.701 (voordeel)	lasten	Jaarlijkse budget uit reserve duurzaamheid is niet volledig benut, deels vanwege beschikbaarheid subsidies vanuit Rijk en provincie.  Budget uitbreiding infrastructuur is doorgeschoven naar 2024 (dekking vanuit de SPUK CDOKE (Specifieke Uitkering Tijdelijke regeling capaciteit decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid).
230 Begraafplaatsen	€26.928 (nadeel)	lasten	De kosten en opbrengsten van de begraafplaats variëren over de jaren. In 2023 zijn er meer onderhoudskosten dan begroot waardoor een nadeel is ontstaan.
278 Beheer panden en gronden	€1.094.869 (nadeel)	baten	Het project Gele Lis is vertraagd waardoor de grondopbrengst nog niet is ontvangen. Deze opbrengst wordt nu in 2024 verwacht. Deze opbrengst was begroot om toe te voegen aan de Algemene reserve om het weerstandsvermogen te verhogen. Ook die begrote toevoeging is vertraagd naar 2024. Hierdoor heeft deze vertraging geen nadelig effect op het jaarrekeningsaldo 2023.

 

Stand reserves per 31-12	Rekening 2022	Begroting 2023 incl. wijz.	Rekening 2023
Bestemmingsreserve Speelplaatsen	30.076	25.076	14.191
Bestemmingsreserve Onderhoud vaarwegen	214.636	214.636	263.880
Reserve Nog uit te voeren werken	728.273	1.530.933	773.764
Bestemmingsreserve Brandweerkazerne Wormer	598.423	571.222	571.222
Fonds Duurzaamheidsleningen	831.550	831.550	835.264
Bestemmingsreserve Duurzaamheid	1.192.463	1.052.463	1.141.823
Bestemmingsreserve Bruggen en Kunstwerken	-	-	-
Reserve Zaanbrug	7.270.632	8.470.632	8.470.632
Bestemmingsreserve Duurzame vervanging openbare verlichting	382.665	352.665	382.665
Totaal reserves	11.248.720	13.049.179	12.453.441
16-jul-2024

Reserve speelplaatsen
Jaarlijks wordt een vast bedrag (€60.000) aan deze reserve toegevoegd en de werkelijke uitgaven van het desbetreffende jaar worden eraan onttrokken. Hierdoor worden schommelingen in de exploitatie voorkomen. De werkelijke onderhoudskosten 2023 zijn €75.885. Dit bedrag is aan de reserve onttrokken.

 

Reserve onderhoud vaarwegen
Deze reserve is bedoeld voor het baggeren van het binnenstedelijk gebied. Jaarlijks wordt een vast bedrag (€90.000) aan deze reserve toegevoegd en de werkelijke uitgaven van het desbetreffende jaar worden eraan onttrokken. Hierdoor worden schommelingen in de exploitatie voorkomen. De werkelijke kosten voor baggeren in 2023 zijn €40.756. Dit bedrag is aan de reserve onttrokken.

Verschillenanalyse begrote vs werkelijke stand eind 2023 (bij afwijking >€25.000)
De werkelijke kosten voor baggeren staat standaard begroot op €90.000. Pas aan het eind van het jaar wordt bekend of dit te laag of te hoog begroot is. De werkelijke kosten in 2023 waren lager dan begroot en er is dus ook minder aan de reserve onttrokken.

Reserve Nog uit te voeren werken
Deze reserve is ingesteld om beschikbaar gestelde gelden voor projecten die aan het eind van een boekjaar nog niet zijn afgerond te reserveren. In de tabel hieronder zijn de gereserveerde gelden per 31 dec 2023 gespecificeerd.

	Reserve Nog uit te voeren werken	In reserve per 31-12-2023
1	Reservering voor herinrichting N515/Zuiderweg	70.000
2	Reservering MRA metropoolregio Amsterdam	62.916
3	Reservering t.b.v. Zaanoeverproject	107.341
4	Reservering t.b.v. eigendomsoverdracht scholen	7.388
5	Reservering i.v.m. het project 'Digitaliseren bouwvergunningen' door Het Waterlands Archief	14.390
6	Reservering voor de implementatie van de omgevingswet	418.771
7	Reservering voor het project Integriteit	10.000
8	Reservering van de ontvangen subsidie 'Kerkenvisie'	25.000
9	Reservering i.v.m. deelname G1000 Burgerberaad thema 'wonen'	7.000
10	Reservering van de ontvangen gelden t.b.v. het 'Robuust rechtsbeschermingssysteem (POK-gelden)	19.274
11	Reservering van de ontvangen gelden t.b.v. de Wet Kwaliteitsborging bouw	31.684
	Totaal in reserve Nog uit te voeren werken per 31 dec 2023	773.764

Verschillenanalyse begrote vs werkelijke stand eind 2023 (bij afwijking >€25.000)
Een deel van de eerder gereserveerde budgetten uit eerdere jaren valt vrij uit deze reserve omdat er niet direct een concreet bestedingsdoel aan ten grondslag ligt. Deze vrijval is niet begroot. Ik noem de voornaamste gelden die vrijgevallen zijn in 2023: restbudget corona, incidentele boa-gelden, inburgeringsgelden, toerismegelden, voorschot Oekraïnegelden terug in de algemene reserve. In totaal is er ruim €750.000 vrijgevallen in 2023. 

Reserve brandweerkazerne Wormer
Het doel van deze reserve is om de jaarlijkse kapitaallasten van de brandweerkazerne in Wormer te dekken, zodat deze lasten niet op de jaarlijkse exploitatie drukken. Jaarlijks wordt er €27.201 onttrokken, zo ook in 2023.

Reserve Fonds Duurzaamheidsleningen
Deze reserve is ingesteld voor het verstrekken van duurzaamheidsleningen aan particulieren voor duurzaamheidsleningen aan verenigingen, stichtingen en huurders. De hoogte van de reserve bepaalt het maximaal beschikbare bedrag waar leningen voor verstrekt kunnen worden. De hoogte van deze reserve is dus niet afhankelijk van werkelijke saldi van verstrekte leningen. In 2023 is er €3.713 toegevoegd aan deze reserve (voornamelijk rente). 

Eind 2023 is er €404.177 verstrekt aan duurzaamheidsleningen aan particulieren en €33.050 aan duurzaamheidsleningen aan verenigingen, stichtingen en huurders.

Reserve Duurzaamheid
De raad heeft in september 2019 €285.000 beschikbaar gesteld om ten laste van de reserve Duurzaamheid voor 3,5 jaar een programmamanager Duurzaamheid en Klimaat aan te trekken. De kosten hiervoor voor 2023 zijn €30.357, welke aan de reserve zijn onttrokken. Het jaar 2023 is het laatste (halve) jaar dat deze kosten voor de duurzaamheidsmanager uit deze reserve gedekt worden.  Daarnaast zijn er in 2023 kosten gemaakt voor de Wijkuitvoeringsplannen Plaszoom & Molenbuurt (€13.000) en een zonne-energiesysteem voor het zwembad (€1.750). Deze kosten zijn ten laste van de reserve Duurzaamheid zijn gebracht. Tot slot wordt er vanuit deze reserve jaarlijks €25.000 beschikbaar gesteld voor duurzaamheidsinitiatieven, in 2023 is hiervan voor €5.533 gebruik gemaakt.

Verschillenanalyse begrote vs werkelijke stand eind 2023 (bij afwijking >€25.000)
Er waren in 2023 minder lasten dan begroot voor de 2e duurzaamheidsmanager (begroot €60.000, werkelijk €30.357). En er was €50.000 begroot voor de WUP, de werkelijke kosten waren €13.000. En er wordt jaarlijks €25.000 begroot aan duurzaamheidsinitiatieven (werkelijk €5.533). In totaal bijna €90.000 minder onttrokken dan begroot. 

Reserve Zaanbrug
Deze reserve is bedoeld om afschrijvingslasten van de Zaanbrug te dekken zodat deze lasten niet op het begrotingssaldo drukken. Om dit te waarborgen moet de hoogte van deze reserve gelijk te zijn aan de verwachte kosten voor de bouw van de Zaanbrug. In 2023 is het beschikbaar gestelde krediet voor de Zaanbrug verhoogd met €1,2 miljoen (inflatie), dus is deze reserve met hetzelfde bedrag verhoogd. In 2024 starten we met de jaarlijkse afschrijving van de Zaanbrug (in 25 jaar). 

Reserve Duurzame vervanging openbare verlichting
Ieder jaar wordt er €30.000 vanuit deze reserve beschikbaar gesteld voor het vervangen van openbare verlichting door ledverlichting. Het uitgavenpatroon om tot duurzame vervanging van openbare verlichting te komen verloopt grilliger dan de begroting. Zo waren in 2021 de lasten hoger dan begroot in verband met de duurzame herinrichting van de openbare verlichting Watermuntstraat-Koningsvarenstraat. In 2022 en 2023 zijn geen kosten gemaakt ten laste van deze reserve.

Verschillenanalyse begrote vs werkelijke stand eind 2023 (bij afwijking >€25.000)
De beschikbaar gestelde €30.000 per jaar voor de overgang naar ledverlichting is niet uitgegeven in 2023. Er is daarom €30.000 minder onttrokken dan begroot.

Stand voorzieningen per 31-12	Rekening 2022	Begroting 2023 incl. wijz.	Rekening 2023
Voorziening Egalisatie riolering	2.467.966	2.390.102	2.579.125
Voorziening Egalisatie afval	-	10.000	-
Voorziening onderhoud wegen (wegen HHNK)	-	-	-
Voorziening Bruggen en kunstwerken	192.676	192.676	202.070
Totaal voorzieningen	2.660.642	2.592.778	2.781.195
16-jul-2024

Egalisatievoorziening Afval
We zijn volgens de financiële regelgeving (BBV) sinds 2014 verplicht om gelden die we op afval over hebben beschikbaar te houden in een egalisatievoorziening. Deze gelden mogen niet aan andere doelen besteed worden dan aan afval. Daarnaast heeft deze voorziening als doel om de ontvangen afvalstoffenheffingen en de daarbij behorende uitgaven voor afval te spreiden over de jaren. Per eind 2021 is de egalisatievoorziening leeg. Dat betekent dat als er in een jaar meer kosten zijn dan opbrengsten afvalstoffenheffing dit direct ten late komt van het rekeningresultaat omdat de bufferfunctie van de voorziening niet aanwezig is om de kosten te kunnen spreiden over de jaren. Het beleid van de raad is 100% kostendekkende afvalstoffenheffing.

In 2023 is gekozen om het tarief 2023 t.o.v. 2022 helemaal niet te verhogen, zelfs niet met het inflatiepercentage. Dit omdat eerst het effect van de invoering van het recycletarief werd afgewacht. Nu blijkt dat dit geen kostendekkend tarief was. Om kostendekkendheid te bereiken is met ingang van 2024 de opbrengst afvalstoffenheffing met 8,5% gestegen (raadsbesluit november 2023).

Afvalstoffenheffing is een gedifferentieerd tarief is (per aanbieding van afval en een basisbedrag). Hierdoor kan het percentage waarmee een individuele aanslag afvalstoffenheffing stijgt afwijken van deze 8,5%. Zeker omdat inwoners zelf invloed uitoefenen op de hoogte van hun aanslag door hun afval goed te scheiden. De genoemde stijging van 8,5% is een stijging van de totale benodigde stijging van de opbrengst van afvalstoffenheffing. 

Omdat er in 2023 meer afvalkosten waren dan afvalopbrengsten is er niets toegevoegd aan deze voorziening. Het saldo op afval wat in 2023 ten laste komt van het resultaat is €136.305.

Egalisatievoorziening Riolering
Deze voorziening dient om de kosten en baten over de jaren te spreiden en egaliseren. Daarnaast is het volgens de financiële regelgeving niet toegestaan de ontvangen rioolheffing aan andere zaken dan riool te besteden. Het reserveren van meeropbrengsten voor latere jaren is wel toegestaan. Aan deze egalisatievoorziening wordt jaarlijks het saldo van het product Riolering toegevoegd of onttrokken.

In 2023 bedraagt de toevoeging aan de voorziening €111.159. De werkelijke opbrengsten 2023 op het product riolering overstijgen namelijk de werkelijke kosten met €111.159.

Bruggen en kunstwerken
Deze voorziening is ingesteld bij de begroting 2018 naar aanleiding van het beheerplan Civieltechnische kunstwerken. Het doel van deze voorziening is om schommelingen in onderhoudswerkzaamheden gelijkelijk over de jaren te verdelen. De bruggen en duikers zijn opnieuw geïnspecteerd in 2021. Dit heeft geleid tot het onderhoudsprogramma 2021-2024. De gemiddelde onderhoudskosten worden toegevoegd aan deze voorziening (€180.704). De werkelijke kosten worden uit deze voorziening betaald. In 2023 waren de werkelijke kosten €171.310.

Dit zijn de verplichte indicatoren vanuit de BBV.

Omschrijving	Rekening 2022	Begroting 2023	Rekening 2023
Veiligheid
Aantal verwijzing Halt per 10.000 jongeren (Bron:bureau Halt)	0,64	n.b.	5,5
Aantal winkeldiefstallen per 1.000 inwoners (Bron: CBS)	0	n.b.	0
Aantal geweldsmisdrijven per 1.000 inwoners (Bron: CBS) **	0	n.b.	0
Aantal diefstallen uit woningen per 1.000 inwoners (Bron: CBS)	6,60	n.b.	5
Aantal vernielingen en beschadigingen in openbare ruimte per 1.000 inwoners (Bron:CBS)*	0	n.b.	0
Milieu en Volksgezondheid
Omvang huishoudelijk restafval aantal KG per inwoner (Bron: CBS)	127	120	n.b.*
% Hernieuwbare energie (zon/wind/warmte) (Bron: RWS)	n.b*	n.b.*	n.b.*

*De gevraagde cijfers zijn niet bekend via RWS en CBS
**de genoemde aantallen betreffen het aantal mishandelingen