Programma 6 - Bestuur en organisatie

Binnen het programma Bestuur en organisatie houden we ons bezig met: activiteiten die de gemeente Wormerland ontplooit op de terreinen van de bestuursorganen, communicatie, juridische zaken, kwaliteitszorg, algemene financiële zaken en belastingen.

Wormerland is een gemeente die dicht bij haar inwoners, ondernemers en verenigingen staat, met een krachtig en slagvaardig bestuur. De gemeente is de eerste overheid en deze nabijheid is van groot belang. Wij hebben oog en oor voor de behoeften binnen de gemeente. 

Bestuur en organisatie staan midden in de samenleving en zorgen in samenspraak met inwoners, bedrijven en instellingen op verantwoorde, doortastende, duurzame en voortvarende wijze voor een toekomst met goede dienstverlening en voorzieningen die aansluiten op de behoeften in de gemeente. Een belangrijke voorwaarde hiervoor is een professioneel, krachtig, betrokken en nabij gemeentebestuur en ambtelijke organisatie. Wij stellen ons open op, waarbij de lijnen tussen bestuur en samenleving kort zijn. Burgerparticipatie is belangrijk om maatschappelijke opgaves adequaat aan te pakken.

Zowel de raad, het college en de ambtelijke organisatie spannen zich in voor (regionale) samenwerkingsvormen die eraan bijdragen dat we onze inwoners efficiënt en doelmatig kunnen bedienen. We zijn een betrouwbare partner in diverse samenwerkingsorganisaties, met een eigen inbreng die staat voor wat de gemeente nodig heeft en kan bieden. 

We staan voor overzichtelijke en transparante besluitvorming, helder taalgebruik en toegankelijkheid voor diverse doelgroepen. Om bestuurlijk slagvaardig te zijn en te blijven, moeten wij kunnen rekenen op een effectieve en efficiënte ambtelijke organisatie. Daarnaast is een goede afstemming met onze verbonden partijen vereist om onze doelen te bereiken. 

Het thema bestuurlijke toekomst blijft actueel binnen onze regio. De gemeenteraad van Wormerland heeft gekozen voor zelfstandigheid binnen de zogenaamde 0 plus variant. D.w.z.: doorgaan met onze ambtelijke samenwerking en zo mogelijk intensiveren/uitbreiden met meer deelnemers. Gezien de huidige dynamiek binnen de regio zullen we de aanvullende punten uit het strategische raadsbesluit (d.d. 7-2-2023) in een later stadium oppakken. Wij volgen de strategische besluitvorming in de omliggende gemeenten nauwgezet en gaan desgewenst in gesprek over mogelijkheden die aansluiten bij het besluit van de gemeenteraad. Ook de landelijke en provinciale ontwikkelingen worden gemonitord, omdat verkiezingen op die bestuursniveaus inhoudelijke randvoorwaarden kunnen opleveren voor de strategische keuzes t.a.v. onze bestuurlijke toekomst.

We voeren verantwoord financieel beleid. Wij anticiperen op veranderingen die plaatsvinden in de financiële verhoudingen met het rijk en maken ons in de diverse belangenorganisaties sterk voor de positie van (kleine) gemeenten. De huidige onzekerheden benadrukken het belang om een evenwichtig risicomanagement te voeren. De omgeving verandert continu en wordt steeds complexer. We zoeken hierbij een gezonde balans tussen risico’s afwegen en ondernemend zijn.

Hieronder leest u een toelichting van de verschillen groter dan €25.000 van de producten ten opzichte van de (geactualiseerde) begroting 2023.

Product	Verschil	Toelichting
025 Organisatie	lasten €601.687 (voordeel)	Het (positieve) verschil tussen 2023 en 2024 wordt voornamelijk veroorzaakt door het saldo van de kostenplaats Werkorganisatie. In 2023 is er gedurende het jaar een bijraming van budget voor OVER-gemeenten geweest (via het VJB'23). Daardoor zijn per saldo niet alle gemaakte kosten aan de producten doorberekend, omdat we dat alleen bij de primaire begroting doen. Er blijft daardoor een (groter) saldo op het (rest)product Organisatie over. In 2024 is er alleen nog maar een primaire begroting, waardoor het saldo op het product Organisatie een stuk lager is (de meeste kosten worden doorbelast aan de diverse producten).
027 Overhead	lasten €272.973 (nadeel)	Op dit product worden de begrote (overhead)lasten, die niet toegerekend mogen worden aan de diverse producten, geraamd. De begroting 2024 van OVER-gemeenten is hoger dan die van 2023 (primair). Daardoor zijn ook de overhead lasten hoger dan in 2023.
281 Vastgoedbestand	lasten €72.848 (voordeel) baten €889.902 (nadeel)	In dit product is de verkoop van de woningen aan de Zandweg opgenomen. Dit betreft een eenmalige opbrengst van €889.900 in 2023 en de daarmee samenhangende incidentele overdrachtskosten bedragen €69.000. Voor 2024 zijn er geen geraamde lasten en baten voor de Zandweg meer in de begroting opgenomen.
282 Onroerende zaakbelasting	baten €206.826 (voordeel)	De OZB-opbrengst 2024 is met het inflatiepercentage van 3,2% gestegen ten opzichte van 2023. Daarnaast is de stelpost voor OZB-opbrengst als gevolg van areaaluitbreiding geactualiseerd (jaarlijks herzien we de prognose van opgeleverde nieuwe woningen in 2023). Tot slot is de OZB-opbrengst gestegen in verband met compensatie van de WOZ-waardestijging. Het rijk verlaagt de algemene uitkering bij stijgende WOZ-waardes. Ze gaan ervan uit dat gemeentes meer OZB ontvangen bij stijgende WOZ-waardes. Bestaand beleid is dat we deze verlaging van de algemene uitkering compenseren in de OZB-opbrengst. De opbrengst OZB-woningen is in 2024 ter compensatie met 2,2% gestegen bovenop de inflatie en de OZB-opbrengst voor niet-woningen met 1,9%. In het jaar 2023 is eenmalig afgeweken van dit beleid en heeft de gemeente deze verlaging van inkomsten niet doorgevoerd aan haar inwoners.
291 Algemene Uitkering	baten €2.249.344 (voordeel)	De raming van de Algemene Uitkering 2024 is hoger dan in 2023 voornamelijk als gevolg van loon- en prijsstijgingen op de rijksbegroting (accres). Ook hebben we de stelpost BCF-plafond weer opgenomen (€249.000), deze is namelijk behoorlijk zeker. Daarnaast speelt het ingroeipad van de herijking van het gemeentefonds nog een rol in de verschillen tussen 2023 en 2024 (€244.000).
292 Financiering	lasten €207.585 (voordeel)	De lasten 2024 laten een voordeel zien ten opzichte van de lasten 2023. De kapitaallasten kennen een afschrijvings- en een rentedeel. Dit rentedeel betekent een last voor het desbetreffende product, maar een negatieve last voor het product Financiering (per saldo €0). Aangezien de totale kapitaallasten voor 2024 hoger zijn dan voor 2023, is op dit product Financiering een lagere last te zien van het totaal aan rente van de kapitaallasten.

 

Toelichting op mutaties tussen de saldi eind 2023 en eind 2024

Algemene Reserve
In de begrotingsraad van november 2022 is voor het jaar 2024 €1.050.000 toegevoegd aan de Algemene Reserve, om toentertijd tot ratio 1.0 te komen in het jaar 2024. Bij de totstandkoming van de begroting 2024 zijn de risico's echter opnieuw bepaald. Deze herziene bepaling van het benodigde weerstandsvermogen heeft geleid tot daling van deze ratio tot 0,8 in de Begroting 2024 (jaar 2024). Meerjarig stijgt de ratio in de primaire begroting naar 1,1 in 2025 en naar 1,2 in 2026.

In het 4e kwartaal van 2023 wordt de raad een herzien risicobeleid aangeboden omdat het huidige beleid zeer conservatief is. De provincie deelt deze mening. De weging van de benodigde risico's is te zwaar. De verwachting is dat bij het herzien van dit beleid de ratio zonder extra toevoeging aan de Algemene reserve zal stijgen tot minimaal 1,0 in 2024. Met deze wetenschap hebben we de ratio in de primaire begroting niet verder omhoog gebracht dan de al begrote toevoegingen aan de algemene reserve (van uit het raadsbesluit n.a.v. het collegeprogramma, raad nov 2022). De fasering van de verhoging van het weerstandsratio is ook onderdeel van de begrotingswijziging 1 van 2024 welke de raad wordt aangeboden in de begrotingsraad in november 2023. Zie voor de uitgebreide toelichting in de paragraaf 'Weerstandsvermogen en risicobeheersing' in deze begroting.

Tabel: Bovenstaand verloop wordt in de tabel hieronder schematisch weergegeven

Reserve Bestuurlijke toekomst
Met het raadsbesluit tot instemming met het Collegeprogramma Wormerland 2022-2026 en vaststelling van de bijbehorende 1e begrotingswijziging 2023, heeft de raad deze reserve ingesteld als dekking voor toekomstige kosten die betrekking hebben op de bestuurlijke toekomst van de gemeente Wormerland. Aan deze reserve wordt zowel in 2023 als in 2024 €50.000 toegevoegd.

Bestemmingsreserve pensioenen wethouders
De verplichte hoogte van de voorziening Pensioenen wethouders fluctueert (door actuariële berekeningen, wijzigingen in rekenrente, wijzigingen in wetgeving rond pensioenleeftijd e.d.). Dit zorgde voor schommelingen op de exploitatie. In 2022 pakte dit positief uit en viel er €349.591 vrij uit deze voorziening. Om begrotingsrust te creëren is er een 'Egalisatiereserve pensioenen wethouders' ingesteld. Het vrijgevallen bedrag van 2022 is toegevoegd aan deze reserve. Zo kunnen toekomstige mutaties op de voorziening vereffend worden met deze reserve. Welke mutaties er in 2023 en 2024 volgen is nog niet bekend.

Egalisatiereserve Algemene Uitkering
De hoogte van de algemene uitkering fluctueert enorm door wijzigingen op de rijksbegroting. Deze fluctuaties in onze belangrijkste inkomstenbron bemoeilijken het begroten en daarmee samenhangend de beleidskeuzes die de raad kan maken. Om deze fluctuaties (deels) op te vangen heeft de raad in december 2021 besloten een structurele toevoeging van €250.000 aan de Egalisatiereserve Algemene uitkering te doen, om zo meer begrotingsrust te creëren en risico’s te beperken. In het Voorjaarsbericht 2023 is deze structurele toevoeging deels ingezet in verband met de mutatie vanuit de Decembercirculaire 2022. De structurele toevoeging van €250.000 is verlaagd met €187.545. De structurele begrotingsruimte voor 2024 die overblijft als egalisatiebuffer is €62.455.

Toelichting op mutaties tussen de saldi eind 2023 en eind 2024

Voorziening pensioenen wethouders
De jaarlijkse toevoeging bedraagt €123.481. De geraamde jaarlijkse pensioenuitgaven bedragen €112.200.

Voorziening personele maatregelen
Vanuit deze in 2018 gevormde voorziening is in 2019 het laatste bedrag betaald. Er zijn op dit moment geen claims en daarom dus ook geen saldo meer aanwezig.

Voorziening verlofsparen
Vanuit de cao hebben medewerkers vanaf 2022 de mogelijkheid om opgebouwde bovenwettelijke verlofuren om te zetten naar verlofsparen. Deze verlofspaaruren kunnen op een later moment worden gebruikt om bijvoorbeeld een sabbatical te nemen. Het hebben van deze voorziening is een verplichting. De medewerkers van de gemeente Wormerland zijn de gemeentesecretaris en de griffie.

Voorziening wachtgelden gewezen wethouders
Als gevolg van de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2022 heeft er een wisseling in wethouders plaatsgevonden. De hierbij ontstane maximale wachtgeldverplichting was €236.080 en is in deze (verplichte) voorziening gestort (besluitvorming in het Najaarsbericht 2022). Wachtgeldverplichtingen zijn inkomensafhankelijk. Periodiek beoordelen we de hoogte van de voorziening en laten we vrijvallen wat de maximale verplichting overschrijdt. De werkelijk betaalde wachtgelden in 2022 (€67.938) zijn ten laste van deze voorziening gebracht. Er resteert nog een maximaal uit te keren bedrag aan wachtgeld van €168.142 voor wachtgeld in 2023 en 2024.