Paragraaf Taakstellingen en Stelposten

Een stelpost is een begrotingspost waarvan de concretisering nog moet worden uitgewerkt. Een taakstelling is een opdracht tot bezuinigingen, terwijl (nog) geen concrete maatregelen zijn genomen. Pas op langere termijn ontstaan de positieve financiële effecten.

Onze toezichthouder, de Provincie stelt deze paragraaf verplicht in verband met de verslechterde financiële positie bij gemeenten. De oorzaak van deze verslechterde financiële positie ligt in het overdragen van taken vanuit het Rijk zonder voldoende financiële middelen om deze taken uit te kunnen voeren. De financiële positie van gemeenten is hierdoor steeds meer onder druk komen te staan. Gevolg hiervan bij gemeenten zijn dat er steeds vaker bezuinigingsmaatregelen, ombuigingen en/of taakstellingen nodig zijn om de meerjarenbegroting sluitend te maken. In deze paragraaf geven we een overzicht van deze stelposten.

In deze primaire programmabegroting 2026-2029 zijn de volgende zaken opgenomen:

Stelposten:

Toelichting:

1) De stelpost voor OZB i.v.m. areaaluitbreiding is niet nieuw, die nemen we al langere tijd op in onze begroting, op basis van de verwachte nieuwbouw in de komende jaren. In de paragraaf Grondbeleid is een prognose opgenomen van gereedkomen van woningen. Woningen die gereedkomen tellen vanaf het jaar daarop mee in de OZB-opbrengst. 

2) Gemeenten declareren jaarlijks hun compensabele btw bij het Rijk. Het Rijk heeft hier een fonds voor, het btw-compensatiefonds (BCF). Dit fonds heeft een plafond. Als alle gemeenten onder het plafond declareren en er dus een restfonds overblijft dan wordt dit restant verdeeld tussen alle gemeentes (via de algemene uitkering). Het is toegestaan hiervan stelpost op te voeren. De hoogte van deze stelpost mag maximaal gelijk zijn aan wat we het jaar ervoor terugkregen van dit overschot.

3+4) In de meicirculaire 2025 zijn bij de middelen voor het cluster Jeugd vanaf 2028 twee kortingen in de algemene uitkering verwerkt in verband met aanvullende maatregelen vanuit de Hervormingsagenda. Omdat de realisatie van deze kortingen afhankelijk is van de nadere uitwerking en wetgeving van het Rijk heeft de provincie toegestaan om een stelpost hiervoor op te nemen in de begroting om de korting neutraal in de begroting te verwerken. De gedachte hierachter is dat het Rijk de korting terug zal draaien als deze niet haalbaar blijkt te zijn.

5) De Algemene uitkering is vanaf 2026 al gekort voor de te verwachten effecten van de invoering van de inkomensafhankelijke eigen bijdrage Wmo. De aanname van het Rijk is dat de gemeenten lagere kosten zullen maken en een hogere opbrengst van de eigen bijdrage zullen realiseren. Door het uitstel van de invoering naar 1 januari 2027 is de korting voor het jaar 2026 in de meicirculaire 2025 gecompenseerd. Door de val van het kabinet is het wetsvoorstel controversieel verklaard en de invoering voorlopig uitgesteld naar 1 januari 2028. De verwachting op dit moment is dat ook in 2027 de compensatie zal worden toegekend en dat de eigen bijdrage vanaf 1 januari 2028 ingevoerd zal worden. Vanaf 2028 is er gerekend met een hogere eigen bijdrage en een licht afgenomen gebruik bij de huishoudelijke ondersteuning.

Taakstellingen:

6 t/m 9) Kostendekkendheid verhogen gemeentelijk vastgoed
Het college wenst de kostendekkendheid van het gemeentelijk vastgoed te verhogen. Er is een selectie van het gemeentelijk vastgoed gemaakt, welke gebaseerd is op een negatieve kostendekkendheid van het gemeentelijk vastgoed. Deze selectie bestaat uit 4 objecten gezamenlijk (‘t Heerenhuis, de Westertil, de Beschuitstoren en het raadshuis Jisp). Om de kostendekkenheid van bovenstaand gemeentelijk vastgoed te verhogen is gekeken naar het jaarlijkse exploitatieverlies. Hierbij zijn de kosten van het beheer en onderhoud van het vastgoed groter dan de opbrengsten, zoals huurbaten. Het exploitatieverlies van het gemeentelijk vastgoed is €112.000. Het exploitatieverlies per gemeentelijk vastgoed op basis van de huidige omstandigheden is:
- ’t Heerenhuis ad € 41.000
- de Westertil ad € 36.000
- de Beschuitstoren ad € 20.000
- het raadshuis Jisp ad € 15.000
De gemeenteraad heeft in de Kadernota 2026 het college de opdracht te geven scenario’s te onderzoeken om tot een (meer) kostendekkende exploitatie vanaf 2029 te komen en het exploitatieverlies op deze 4 objecten gezamenlijk met 50% terug te dringen. In de begroting 2026 zijn stelposten opgenomen van 50% terugdringen van het exploitatieverlies (taakstelling). Indien er geen kostendekkende exploitatie mogelijk is, volgt een bestuurlijk oordeel of afstoten tot de mogelijkheden behoort.

10) Kostendekkendheid Pontje Spijkerboor
De pontveer Jan Hop zet fietsers, voetgangers en brommers/scooters/motors over de vaart ‘De Vinkenhop’ tussen Spijkerboor en De Rijp. Het veer is onderdeel van de pontjesroutes rondom het Alkmaarder- en Uitgeestermeer. De jaarlijkse exploitatiekosten bedragen € 138.800. Het exploitatieverlies is €95.800. De volgende partijen dragen jaarlijks bij in de dekking van de kosten:
* € 2.000 gemeente Alkmaar 
* € 6.400 recreatieschap Twiske-Waterland
* € 34.500 pontgelden
Het college werkt aan meerdere maatregelen om het exploitatieverlies van het Pontje Spijkerboor met 50 % te verminderen door:
1. Hogere bijdrage gemeente Alkmaar en recreatieschap Twisk-Waterland
2. Tarieven pontgelden verhogen
3. Exploitatiekosten verlagen. Concessieovereenkomst loopt tot en maart 2026.

Hiertoe is een taakstelling opgenomen van €48.000 vanaf 2029.