Programma 5 - Leefomgeving

In dit programma worden de doelen en acties en uitgaven en inkomsten geraamd van de activiteiten die Wormerland ontplooit voor het woon-, werk- en leefklimaat binnen onze gemeente. Bij het beheer van de openbare ruimte gaat het zowel om het planmatige beheer als om het ad hoc (dagelijkse) onderhoud. In programma 5 valt qua begroting ook de afdeling Openbare Orde & Veiligheid.

Wormerland is een groene gemeente met dorpen in een open landschap tussen de Zaan en Purmerend. Onze gemeente heeft een aantrekkelijk leefklimaat met een schone en veilige leefomgeving. We willen de gemeente duurzaam onderhouden, en waar nodig verder ontwikkelen en voor de toekomst behouden.
Onze ambitie is een gezonde, veilige en goed onderhouden leefomgeving voor onze inwoners, de bedrijven en verenigingen en een goede bereikbaarheid voor onze bezoekers. In de gemeente Wormerland zorgen we ervoor dat onze openbare ruimte schoon, heel en veilig is.
We hebben een voldoende onderhouden woon- en werkomgeving, die voldoet aan de behoeften van inwoners, bedrijven en verengingen. Wat we doen (en niet doen) moet ertoe leiden dat onze inwoners de inrichting en het onderhoud van de openbare ruimte met een voldoende waarderen.

Hieronder leest u een toelichting van de verschillen groter dan €25.000 van de producten ten opzichte van de (geactualiseerde) begroting 2025.

Bestemmingsreserve bijdrage fietstunnel N515
Wormerland heeft in 2024 het beheer van diverse openbare ruimtes overgenomen van het Hoogheemraadschap (HHNK) (raadsbesluit 11 juni 2024). Bij deze overname ontving de gemeente een ook een bijdrage van €87.500 van het HHNK voor de realisatie van een fietstunnel op de N515. Voor de reservering van deze bijdrage is een aparte reserve ingesteld. De gemeente had al een reservering van €70.000 staan voor deze fietstunnel in de reserve Nog uit te voeren werken. Deze gelden zijn in het Najaarsbericht 2024 overhevelen naar deze Bestemmingsreserve Bijdrage fietstunnel N515 zodat de volledige reservering voor de fietstunnel op plek stond. Op 13 mei 2025 heeft de raad een besluit genomen over deze fietstunnel. Hierin is besloten dat deze eerder gereserveerde €70.000 teruggestort wordt in de Algemene reserve. De overige €87.500 is ingebracht in het benodigde krediet. Dit betekent dat eind 2025 de reserve leeg is.

Reserve brandweerkazerne Wormer
Het doel van deze reserve is om de jaarlijkse kapitaallasten van de brandweerkazerne in Wormer te dekken, zodat deze lasten niet op de jaarlijkse exploitatie drukken. Jaarlijks wordt er €27.201 onttrokken.

Bestemmingsreserve Bruggen en Kunstwerken
Wormerland heeft het beheer over diverse openbare ruimtes in 2024 overgenomen van het HHNK (raadsbesluit 11 juni 2024). Hiervoor heeft de gemeente eenmalig een bedrag van afgerond 2 miljoen euro. Dat zijn alle boekwaardes (nog af te schrijven bedragen) van de bruggen zoals die stonden in de boekhouding van het HHNK. Het HHNK heeft daarnaast ook nog een bedrag van 2,7 miljoen euro betaald voor achterstallig onderhoud aan wegen, bruggen en voor verduurzaming van de openbare verlichting. In deze 2,7 miljoen zat ook een bijdrage van het HHNK voor gepland onderhoud kunstwerken (bruggen) ad €280.161. Voor deze reservering van onderhoud bruggen is een aparte reserve ingesteld. Dit bedrag kan worden overgeheveld naar de Voorziening bruggen en kunstwerken zodra het onderhoud van deze bruggen is meegenomen in het beheerplan. Het hebben van een beheerplan is noodzakelijk om deze gelden in de voorziening te mogen storten.

Reserve Duurzaamheid
Conform de nota Duurzaamheid wordt er ieder jaar een budget van €25.000 vanuit deze reserve beschikbaar gesteld voor duurzaamheidsinitiatieven. Daarnaast wordt er jaarlijks €8.790 onttrokken van 2025 tot en met 2031 als dekking voor afschrijvingslasten voor 4 elektrische bedrijfsauto's (3 busjes en een pick-up). In 2024 is besloten 4 elektrische bedrijfsauto's aan te schaffen in plaats van auto's met een verbrandingsmotor. Elektrische auto's zijn duurder in aanschaf en dus ook duurder in afschrijvingslasten. De extra afschrijvingslast wordt gedekt uit de reserve Duurzaamheid (conform besluit Najaarsbericht 2024). 

Reserve Duurzame vervanging openbare verlichting
De raad heeft in november 2024 (1e begrotingswijziging 2025) besloten tot het versneld invoeren van omzetten van de openbare verlichting naar duurzame ledverlichting. Dit om te komen tot een energiebesparing (en uiteraard ook uit milieutechnische overwegingen). In 2025 zijn we als pilot begonnen met dit versneld omzetten van 1 wijk (Westeinde, omgeving voormalig tennisvereniging De Eendracht) naar duurzame ledverlichting door inzet van onze eigen buitendienst. Deze pilot is goed bevallen en deze werkwijze gaan we in 2026 verder uitbreiden. 

Reserve onderhoud vaarwegen
Deze reserve is bedoeld voor het baggeren van het binnenstedelijk gebied. Jaarlijks wordt een vast bedrag (€90.000) aan deze reserve toegevoegd en de werkelijke uitgaven van het desbetreffende jaar worden eraan onttrokken. Hierdoor worden schommelingen in de exploitatie voorkomen. 

Reserve speelplaatsen
Jaarlijks wordt een vast bedrag (€70.000) aan deze reserve toegevoegd en de werkelijke uitgaven van het desbetreffende jaar worden eraan onttrokken (begroot op €65.000). Hierdoor worden schommelingen in de exploitatie voorkomen. Het speeltuinenbeleid wordt in 2025 aan de raad aangeboden ter vaststelling. In 2026 wordt hier uitvoering aan gegeven.

Reserve Fonds Duurzaamheidsleningen
Deze reserve is ingesteld voor het verstrekken van duurzaamheidsleningen aan particulieren voor duurzaamheidsleningen aan verenigingen, stichtingen en huurders. De hoogte van de reserve bepaalt het maximaal beschikbare bedrag waar leningen voor verstrekt kunnen worden. De hoogte van deze reserve is dus niet afhankelijk van werkelijke saldi van verstrekte leningen. 

Reserve Nog uit te voeren werken
Deze reserve is ingesteld om beschikbaar gestelde gelden voor projecten die aan het eind van een boekjaar nog niet zijn afgerond te reserveren. In de tabel hieronder zijn de gereserveerde gelden gespecificeerd. 

Reserve Zaanbrug
Deze reserve is bedoeld om afschrijvingslasten van de Zaanbrug (€8.163.723) te dekken zodat deze lasten niet op het begrotingssaldo drukken. In 2024 is de brug gereedgekomen, dus wordt vanaf 2025 gestart met de afschrijving van de Zaanbrug van €326.549 per jaar tot en met 2049 (25 jaar).

Bruggen en kunstwerken
Deze voorziening is ingesteld bij de begroting 2018 naar aanleiding van het beheerplan Civieltechnische kunstwerken. Het doel van deze voorziening is om schommelingen in onderhoudswerkzaamheden gelijkelijk over de jaren te verdelen. De gemiddelde onderhoudskosten worden toegevoegd aan deze voorziening. De werkelijke kosten worden uit deze voorziening betaald. In 2025 worden het meerjarenonderhoudsprogramma herzien en vanaf 2026 uitgevoerd.

Egalisatievoorziening Afval
We zijn volgens de financiële regelgeving (BBV) sinds 2014 verplicht om gelden die we op afval over hebben beschikbaar te houden in een egalisatievoorziening. Deze gelden mogen niet aan andere doelen besteed worden dan aan afval. Daarnaast heeft deze voorziening als doel om de ontvangen afvalstoffenheffingen en de daarbij behorende uitgaven voor afval te spreiden over de jaren. Sinds eind 2021 is de egalisatievoorziening leeg. Dat betekent dat als er in een jaar meer kosten zijn dan opbrengsten afvalstoffenheffing dit direct ten late komt van het rekeningresultaat omdat de bufferfunctie van de voorziening niet aanwezig is om de kosten te kunnen spreiden over de jaren. 

Egalisatievoorziening Riolering
We zijn volgens de financiële regelgeving (BBV) sinds 2014 verplicht om gelden die we op riool over hebben beschikbaar te houden in een egalisatievoorziening. Deze gelden mogen niet aan andere doelen besteed worden dan aan riool. Daarnaast heeft deze voorziening als doel om de ontvangen rioolrechten en de daarbij behorende uitgaven voor rioolbeheer te spreiden over de jaren. In 2025 is een nieuw Gemeentelijk Riool- en Waterzorgprogramma ( GRWP) vastgesteld (raad 7 juli 2025). In dit GRWP staat een prognose van hoeveel geld wanneer nodig is. Deze prognose is afgezet tegen de beschikbare gelden in deze egalisatievoorziening. Hierbij is gebleken dat de jaarlijkse extra verhoging van het rioolrecht van 2% bovenop de inflatie niet meer nodig is.

Voorziening onderhoud wegen (wegen HHNK)
Wormerland heeft het beheer over diverse openbare ruimtes in 2024 overgenomen van het HHNK (raadsbesluit 11 juni 2024). Bij deze overgang is een bedrag van 2, 7 miljoen euro betaald voor achterstallig onderhoud aan wegen, bruggen en voor verduurzaming van de openbare verlichting. In deze 2,7 miljoen zat ook een bijdrage van het HHNK voor onderhoud wegen (€1.550.000) en een bedrag voor beheerskosten voor de 2e helft van 2024 (€436.500). Hiervoor is in 2024 een nieuwe voorziening gevormd. Omdat er voor dit onderhoud nog geen beheerplan is zal deze voorziening in 2025 worden omgezet in een reserve.