Paragraaf Verbonden partijen

Bestuurlijke ontwikkelingen
In november is mevrouw Esther Rommel aangesloten bij het Algemeen Bestuur. Mevrouw Rommel vervangt mevrouw Zaal als de gedeputeerde voor de provincie. Door een wetswijziging is vanaf 2023 het dagelijks bestuur van het recreatieschap verantwoordelijk voor het afgeven van de rechtmatigheidsverantwoording. Dit betekent dat voortaan het dagelijks bestuur in de jaarstukken een rechtmatigheidsverantwoording moet opnemen.

Beleidsverslag/ontwikkelingen
Het in stand houden van de gebieden en voorzieningen maakt het leeuwendeel van de inspanningen en bestedingen uit. Maar daarnaast werd in 2023 ook gewerkt aan: 
•    Het evalueren en actualiseren van het voortschrijdend uitvoeringsprogramma; 
•    Herzien van het evenementenbeleid; 
•    De procesbegeleiding en contractvorming van zorgboerderij De Marsen; 
•    Het faciliteren van natuur inclusieve recreatie; 
•    Het leveren van een bijdrage aan het herstel van het Schanszichtpad. In 2023 is het herstelde Schanszichtpad geopend; 
•    Totstandkoming van rapportages en adviezen voor het recreatieve grid en de biodiversiteit in het water. Die activiteiten zijn verlengt tot eind 2024 en behelst de uitwerking van subsidietoekenning vanuit het Integraal Bestuurlijk Programma Platteland in 2020. In 2023 is het rapport recreatief grid vastgesteld. 
•    Vormgeven van recreatieve elementen Markermeerdijken en omlegging van bestaande routes tijdens de werkzaamheden; 
•    Vaststellen van een visie voor de Blauwe Poort; 
•    Herstelwerkzaamheden aan 2 wandelbruggen in de Vennen 
•    Voorbereidingen getroffen voor de vervanging van de Pikpotweg brug. 

Voor ondersteuning van de bedrijfsvoering en bestuurlijke slagkracht werden: 
•    De P&C-cyclus verbeterd door vereenvoudiging van de uurtarieven en kostenverdeelsleutels; 
•    De begrotingen en jaarstukken opgemaakt conform het Besluit Begroten en Verantwoorden (BBV); 
•    De risicoanalyse, beheersmaatregelen en weerstandsreserve geactualiseerd.

Financieel resultaat
Het financiële resultaat is een stuk beter dan vooraf begroot. De jaarrekening laat over 2024 een positief resultaat zien van €213.370, terwijl een negatief resultaat van €200.851 was begroot. Het positieve verschil van €414.221 wordt verklaard door:
•Lagere kosten incidentele projecten (€ 284.000 positief). Deze kosten schuiven grotendeels door naar 2025;
•Hogere baten door rente (€ 64.000 positief);
•Hogere opbrengsten uit evenementen (€ 25.000 positief);
•Hogere parkeeropbrengsten (€ 24.000 positief);
•Lagere kosten betaald parkeren (€ 22.000 positief);
•Divers (€ 5.000 negatief).

In de jaarrekening is de rechtmatigheidsverantwoording van het dagelijks bestuur opgenomen. Zoals daar weergegeven is het dagelijks bestuur van mening dat de verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen, ook al zijn er afwijkingen die in totaal de vastgestelde materialiteitsgrens overschrijden. De materialiteitsgrens is 3% van de totale lasten inclusief toevoegingen aan reserves volgens de begroting na wijziging (voor 2024 een bedrag van € 148.237).

Begrotingsrechtmatigheid
Beoordeling van overschrijding van de begroting op programma-niveau is volgens het BBV onderdeel van de rechtmatigheidstoets. Uit deze beoordeling bleek dat zich geen onrechtmatige afwijkingen hebben voorgedaan.

Misbruik en oneigenlijk gebruik
Vast onderdeel van de gehele interne controle op zowel de processen als balansposten is het onderkennen van misbruik en oneigenlijk gebruik van (financiële) middelen (fraude). Uit de controle is dit verslagjaar niet gebleken dat misbruik of oneigenlijk gebruik heeft plaatsgevonden.

Overige bevindingen
Uit de interne controle bleken verder geen bijzondere zaken.

De belangrijke risico’s voor Twiske-Waterland zijn:
•Verminderde inkomsten door: Afgelasten van evenementen;
•Verminderde inkomsten door: Beleid;
•Overmacht door: pandemieën/(vogel)ziektes, predatoren en nieuwe invasieve soorten;
•Overmacht door: Klimaatveranderingen (brand/hittestress/droogte/stormen/ verzilting/piekbuien).

De kwantificering van de risico's leidt tot een gewenst weerstandsvermogen van €531.250. De huidige algemene reserve (weerstandscapaciteit) is €970.000 en ligt ruim boven het benodigde weerstandsvermogen.

Het dagelijks bestuur is van mening dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties niet rechtmatig tot stand zijn gekomen binnen de daarvoor gestelde verantwoordingsgrens.

De geconstateerde rechtmatigheidsafwijkingen betreffen:

Begrotingscriterium

Voorwaardencriterium

Misbruik & oneigenlijk gebruik-criterium

De omvang van de aanwezige risico’s

Opgenomen zijn de risico’s waarvoor geen voorzieningen of bestemmingsreserves zijn gevormd. Dit zijn risico’s welke voortvloeien uit eigen beleid, het doen of nalaten van derden of beleid van andere overheden. De inventarisatie vindt tweemaal per jaar plaats, namelijk bij de begroting en bij de jaarrekening. Niet alle risico’s laten zich financieel vertalen.

De GGD heeft in 2024 een risico inventarisatie uitgevoerd. Dit heeft geresulteerd in een risico model. De risico’s in dit model zijn financieel vertaald. Periodiek worden acties in het MT van de GGD besproken om de risico’s waar nodig te mitigeren, te accepteren of te verkleinen. Het model wordt ook periodiek gedeeld met het bestuur om inzicht te geven in het risicomanagement van de GGD en de manier waarop de grootste risico’s worden behandeld. Wanneer alle risico’s zich voordoen zal een bedrag van 3,8 mln. Hiermee gemoeid kunnen zijn. De reden dat deze zaken niet zijn meegenomen als voorziening en bestemmingsreserve is gelegen in het feit dat de gemeenten in hun risicomanagement de GGD inschatten en dat effectuering van risico’s voor de GGD zullen moeten worden gedekt door de gemeenten via de gemeenschappelijke regeling (GR).

OD IJmond werkt, als onderdeel van het openbaar bestuur, samen met burgers, bedrijven en overheden aan een evenwichtige en duurzame ontwikkeling van onze leefomgeving. Naast vergunningverlening, toezicht en handhaving bij bedrijven, adviseren wij over de verschillende aspecten van de fysieke leefomgeving en duurzaamheid binnen het ruimtelijke domein.

In de uitvoering van taken vervullen zij een proactieve, regisserende en vooral verbindende rol. Als procesregisseur met kennis van zowel inhoud als uitvoering bevordert OD IJmond een integrale aanpak binnen het ruimtelijk domein en koppelen wij de juiste partijen aan elkaar. Daarbij is kwalitatieve en adequate dienstverlening leidend.

Initiatieven van burgers en bedrijven vragen van OD IJmond een open houding, gericht op wederzijds vertrouwen. Als kennisorgaan anticipeert OD IJmond hierop en faciliteert met een helder inzicht in het speelveld, binnen de kaders van de wet- en regelgeving.

Via deze werkwijze bouwt OD IJmond, namens haar gemeenten en provincie, elke dag aan een landelijk vooruitstrevende en toekomstbestendige voorbeeldorganisatie.

Met het Jaarverslag 2024 geeft de Omgevingsdienst IJmond inzicht in wat de Omgevingsdienst IJmond in opdracht van de gemeentebesturen en het provinciebestuur in 2024 heeft uitgevoerd. De werkzaamheden van de Omgevingsdienst IJmond zijn vooral gericht op het uitvoeren van de ‘klassieke’ milieutaken voor de deelnemers o.b.v. de gemeentelijke Milieubeleidsplannen die voor een periode van vier jaar worden opgesteld. Naast dit basistakenpakket geeft de Omgevingsdienst IJmond voor een groot aantal gemeenten ook uitvoering aan de overige milieutaken (zowel vergunningverlening, toezicht en handhaving als milieuadvisering en beleidsvoorbereiding en uitvoering). Tot slot wordt in een aantal gemeenten ook toezicht verricht t.a.v. brandveiligheid, Bouw- en Woningtoezicht, de Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (WABO), Algemene Plaatselijke Verordeningen (APV) en Drank- en Horecawetgeving.

Enkele highlights uit het Jaarverslag 2024 van de OD IJmond zijn:
1. Actieve bijdrage aan het Interbestuurlijk Programma Versterking VTH (IBP-VTH)
De ODIJ speelde een belangrijke rol in de totstandkoming en uitvoering van het IBP-VTH. Ondanks het formele einde in september 2024, worden de resultaten gebruikt om samenwerking tussen omgevingsdiensten in Noord-Holland te verkennen.
2. Ambitie tot een zelfstandige en toekomstbestendige organisatie
In het Plan van Aanpak heeft het bestuur van ODIJ uitgesproken dat het per april 2026 wil uitgroeien tot een stabiele en zelfstandige organisatie. Hierbij staan continuïteit, kwaliteit en toekomstgerichtheid centraal.
3. Start van het programma herijking GR, DVO en financieringsstructuur
Met dit programma onderzoekt ODIJ hoe de structuur en financiering aangepast kunnen worden om duurzaam aan de opgaven te blijven voldoen. Ook wordt gekeken naar rechtvaardigere verdeling van middelen en mogelijke bezuinigingsscenario's.
4. Versterkte regionale en landelijke samenwerking
ODIJ werkt met drie andere omgevingsdiensten in Noord-Holland aan gezamenlijke strategieën en producten, zoals een uniforme handhavingsstrategie. Er is groeiende aandacht voor regionale opgaven zoals ZZS, waterbeheer en klimaattransities.
5. Inwerkingtreding Omgevingswet en gevolgen voor ODIJ
De nieuwe Omgevingswet sinds januari 2024 verandert het wettelijk kader voor de VTH-taken van ODIJ. Dit heeft impact op de werkwijze en het beleid op verschillende bestuursniveaus en leidt tot de ontwikkeling van nieuwe werkproducten.

Begrotingscriterium
De totale lasten van €18.241.408 overschrijden de gewijzigde begroting van €16.339.252 overschrijden met €1.902.156. Hiermee zijn deze lasten dus onrechtmatig. Tegenover deze extra lasten staan extra baten van €2.026.393 waarom deze worden gecompenseerd. In de financiële verordening is opgenomen dat overschrijdingen geaccepteerd worden door het algemeen bestuur, mits hier extra baten tegenover staan. 

Investeringen
In 2024 heeft de omgevingsdienst voor €66.594 geïnvesteerd. In totaal was er voor 2024 op basis van de bestuursrapportage een investeringskrediet beschikbaar gesteld van €46.000. Hiermee is dit krediet met €20.594 overschreden waarmee dit onrechtmatig is. Gezien de geringe omvang hiervan kleiner is dan de grens benoemd in artikel 8.3 van de Financiële verordening Omgevingsdienst IJmond artikel 212 Gemeentewet heeft dit verder geen invloed op de rechtmatigheidsverantwoording.

Voorwaardencriterium
Er is een integrale check uitgevoerd op crediteuren met een uitgaaf van meer dan € 200.000 in de afgelopen 4 jaar en een uitgaaf van meer dan € 50.000 in 2024. Hierin zijn geen crediteuren aangetroffen die onterecht niet Europees aanbesteed zijn. Uit de uitgevoerde analyses op de naleving van de subsidievoorwaarden is vastgesteld dat er geen subsidiebaten zijn verantwoord waarbij is gebleken dat niet aan de subsidievoorwaarden is
voldaan.

Misbruik en oneigenlijk gebruik criterium
In de gemeenschappelijke regeling zijn er geen regelingen waarvan misbruik te maken is door de gebruikers. Een risico wat wij zien is dat toezichthouders worden omgekocht door bedrijven of personen om een ander oordeel te vellen. Gezien hier sprake is van beïnvloeding van eigen personeel betreft dit fraude en behoort dit niet tot het misbruik en oneigenlijk gebruik criterium.

Het bewerkstelligen van een doelmatig georganiseerde en gecoördineerde uitvoering van brandweer/GHOR/CPA-taken in ruime zin met inbegrip van het beperken en bestrijden van rampen en zware ongevallen en overigens een goede hulpverlening bij een ongeval of een ramp te bevorderen in het gebied met negen deelnemende gemeenten. De Veiligheidsregio/RWBZ voert regiotaken op het gebied van preventie, preparatie en alarmcentrale. Daarnaast is de gemeentelijke crisisorganisatie regionaal georganiseerd als gevolg van de wet op de Veiligheidsregio’s. Deze processen worden steeds verder geprofessionaliseerd. De nafase van een crisis blijft een taak van de gemeente. De VrZW ondersteunt gemeenten om deze taken te organiseren.

Samen voor veilig
De focus ligt op het gezamenlijk beperken van risico's en beheersen van (de effecten van) crises:

• Gezamenlijk, omdat veiligheid geen exclusieve taak is van de veiligheidsregio. Samen met inwoners, instellingen en bedrijven kunnen we Zaanstreek-Wateland veiliger maken;
• Beperken van risico's, omdat volledige beheersing van risico's niet realistisch is;
• Beheersen van effecten omdat, als het dan toch misgaat, de veiligheidsregio optreedt om de continuïteit van de samenleving te waarborgen. 

Onze speciale aandacht hebben kwetsbare doelgroepen, die niet- of verminderd zelfredzaam zijn.

Financiële ontwikkelingen
Het jaar 2024 is afgesloten met een klein positief saldo van € 141.252. Het budgettair kader van VrZW staat onder druk door de ontwikkeling van de loonkosten en het stijgen van de prijzen. Door gerichte sturing sluit VrZW in 2024 met zwarte cijfers. Over 2023 is een negatief resultaat ten laste van de algemene reserve gebracht. Om de weerstandscapaciteit op het afgesproken niveau te brengen wordt het Algemeen Bestuur bij de definitieve vaststelling van de jaarstukken op 2 juli 2025 gevraagd het positieve resultaat toe te voegen aan de algemene reserve.

Rechtmatigheidsverantwoording van Dagelijks Bestuur
De baten en lasten alsmede de balansmutaties moeten getrouw in de jaarrekening worden opgenomen. Uit het getrouw opnemen van de baten en lasten alsmede de balansmutaties, blijken een drietal rechtmatigheidscriteria niet expliciet. Dit betreffen het begrotings-, voorwaarden-, en misbruik- en oneigenlijk gebruik criterium. In deze rechtmatigheidsverantwoording licht het . Dagelijks Bestuur toe in hoeverre bij de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties het begrotings-, voorwaarden en misbruik- en oneigenlijk gebruik criterium zijn nageleefd. Dit houdt in dat de verantwoorde baten en lasten,alsmede de balansmutaties in overeenstemming zijn met door het Algemeen Bestuur vastgestelde kaders zoals de begroting en verordeningen en met bepalingen in de relevante wet- en regelgeving. Bij de waarderingsgrondslagen in de jaarrekening is het door het Algemeen Bestuur op 17 oktober 2024 vastgestelde normenkader van de relevante wet- en regelgeving verder toegelicht. Deze verantwoording hanteert een grensbedrag omdat alleen de van belang zijnde aspecten in de verantwoording hoeven te worden betrokken. Deze grens is door het Algemeen Bestuur bepaald en bedraagt 1% van de totale lasten inclusief toevoegingen aan de reserves en is daarmee vastgesteld op € 423.000. De grondslag
voor deze verantwoording is de Kadernota Rechtmatigheid 2024 van de Commissie BBV van oktober 2024.

We lopen als deelnemende gemeenten een financieel risico omdat we, zoals bij alle gemeenschappelijke regelingen, gezamenlijk de kosten dragen. Als specifiek risico benoemen we nieuwe taken die vanuit het rijk naar VrZw komen. Hierin zijn we afhankelijk van het rijk of daar ook voldoende middelen tegenover komen te staan (via specifieke of algemene uitkering). Daarnaast lopen we niet-financiële risico's als VrZw hun taken niet of niet-voldoende uitvoert.

Weerstandscapaciteit
Het totaal van de in de jaarrekening 2024 benoemde risico's bedraagt €3.725.000. Het totale weerstandsvermogen per eind 2024 is €691.000. De ratio ‘weerstandscapaciteit’  van VrZw komt daarmee op 0,19 en classificeert daarmee als ‘onvoldoende’. Een weerstandsratio onder de 1 is voor de deelnemende gemeenten risicoverhogend. 

Algemeen
Conform artikel 24 lid 3 van de financiële verordening 2023 worden in de paragraaf bedrijfsvoering de geconstateerde afwijkingen (fouten of onduidelijkheden) groter dan € 500.000 toegelicht.

Begrotingscriterium
In 2024 zijn er geen begrotingsonrechtmatigheden te melden die boven de rapportagegrens artikel 24 lid 3 (€500.000) van de financiële verordening 2023 uitkomen.

Voorwaardencriterium
De spendanalyse op inkoop & aanbesteding heeft aan het licht gebracht dat er over 2024 een financiële onrechtmatigheid speelt op het voorwaardencriterium van € 2,0 miljoen. Dit is een lichte stijging ten opzichte van 2023 (€ 1,9 miljoen) en doorbreekt de neerwaartse trend. Hiervoor zijn drie redenen aan te dragen:
• De eerste lijn zal zich meer bewust moeten worden van de consequenties van ‘ vollopende’ contracten: kan ik nog rechtmatig inkopen?
• De spendanalyse zal ook als stuurelement moeten worden ingezet, dan alleen om te verantwoorden: vooruitkijken in plaats van in de achteruitkijkspiegel;
• Vaker de peilstok hanteren: vier keer per jaar rapporteren in plaats van twee keer.

De hier vermelde onrechtmatigheid valt onder de verantwoordingsgrens zoals die is vastgesteld in de financiële verordening en heeft derhalve geen effect op de uitkomst van de rechtmatigheidsverantwoording.

Misbruik & oneigenlijk gebruik criterium 
In 2024 zijn er geen M&O-onrechtmatigheden te melden die boven de rapportagegrens artikel 24 lid 3 (€500.000) van de financiële verordening 2023 uitkomen. Begin 2025 zijn de resultaten van de eerste frauderisicoanalyse binnen de Vervoerregio gepresenteerd. De analyse is uitgevoerd op basis van de in 2024 vastgestelde richtlijn frauderisicoanalyse van de Vervoerregio en gaat ook in op M&O. De analyse geeft inzicht in de belangrijkste potentiële frauderisico’s, bestaande beheersmaatregelen en eventuele verbeterpunten en draagt bij aan een effectieve risicogebaseerde aanpak. De frauderisicoanalyse bevestigt dat de Vervoerregio een solide basis heeft voor fraudebeheersing, maar dat er nog significante verbeterpunten zijn. De grootste kwetsbaarheden liggen bij informatiebeveiliging en integriteit. De analyse heeft niet alleen geresulteerd in een overzicht van risico’s, maar ook in een verbeterd bewustzijn binnen de organisatie. Door de risico’s actief te monitoren en waar nodig aanvullende maatregelen te nemen, kan de Vervoerregio de effectiviteit van haar fraudebeheersing en M&O-beleid verder versterken. Het lijnmanagement heeft als doel de frauderisicoanalyse– samen met de reguliere risicoanalyse – twee keer per jaar uit te voeren, bijvoorbeeld in juni en december.

Financiële impact
Om de financiële impact van de risico’s in te schatten is de volgende werkwijze gevolgd. Er is een analyse gemaakt waarin de financiële omvang van de risico’s in risicocategorieën is ingedeeld. Vervolgens is de impact (effect) in euro’s bepaald op het categoriegemiddelde of, in de hoogste categorie, de ondergrens. De risico-inschatting wordt als volgt bepaald: hoog risico: kans is 75%; gemiddeld tot laag risico: kans is 25%. Het financiële risico wordt bepaald door impact maal kans. De financiële impact van de Top 10 strategische risico’s telt op tot € 130 miljoen. De benodigde weerstandscapaciteit is dus € 130 miljoen.

Weerstandsratio
De weerstandsratio van de Vervoerregio eind 2024 (beschikbaar weerstandsvermogen €143,5 miljoen/benodigde weerstandscapaciteit €130 miljoen) is 1,1. Dit is voldoende. De regioraad streeft naar een ratio weerstandsvermogen van minimaal voldoende.

Cocensus is een gemeenschappelijk regeling (GR) van gemeenten Haarlem, Haarlemmermeer, Hillegom, Beverwijk, Oostzaan, Wormerland, Alkmaar, Bergen, Uitgeest, Heiloo, Castricum, Dijk en Waard en Den Helder. Per 1 januari 2025 is dit uitgebreid met de toetreding van gemeente Landsmeer.

In deze GR zijn de uitvoeringswerkzaamheden in het kader van de Wet waardering onroerende zaken (Wet WOZ) en de heffing en invordering van gemeentelijke belastingen ondergebracht.

Cocensus verzorgt het bestandsonderhoud, de heffing, de invordering, de behandeling van bezwaar- en beroepschriften en de behandeling van verzoeken om kwijtschelding.

De jaarrekening 2024 van Cocensus is afgesloten met een klein negatief resultaat van € 11.000. Dit negatieve resultaat wordt per saldo verklaard doordat een aantal aanvullende opdrachten van deelnemers van Cocensus iets lager zijn uitgevallen dan verwacht. Zo is bijvoorbeeld door de rechter een streep gezet door het initiatief van de bestuurlijke boeten en zijn door aanloopproblemen bij een deelnemer nog niet de verwachte resultaten gerealiseerd door de inzet van de scanauto als het gaat om de aantallen naheffingsaanslagen parkeren.
Voorgesteld wordt om dit negatieve exploitatieresultaat ad € 11.000 te onttrekken de algemene reserve van Cocensus die daarmee zou uitkomen op een bedrag van € 177.000.

Toetreding gemeente Landsmeer per 1 januari 2025
Na instemming van de huidige deelnemers van Cocensus treedt de gemeente Landsmeer per 1 januari 2025 toe tot Cocensus. Het laatste kwartaal van 2024 stond vooral in het teken van de conversie van de data van Landsmeer naar de omgeving
van Cocensus. Zoals gebruikelijk bij Cocensus zijn ook met de gemeente Landsmeer afspraken gemaakt in het kader van “schoon over”, om te voorkomen dat oude werkvoorraden door Cocensus dienen te worden opgepakt.

No cure no pay- bureaus
In 2024 werden 17.331 WOZ-bezwaren ingediend. Door een wetswijziging die het verdienmodel van No Cure No Pay bureaus heeft beperkt, is dit aanzienlijk minder dan in 2023. De activiteiten van de NCNP-bureaus zijn enorm afgenomen. Feitelijk is er nog één bureau actief; dat is een combinatie van Eerlijke WOZ en het Nieuwe WOZ-bureau. Nu er geen (grof) geld meer valt te verdienen blijkt voor veel van de inmiddels verdwenen bureaus het belang van rechtsbescherming van de burgers toch niet de prioriteit geweest te zijn!

Website
De nieuwe Cocensus website is in februari 2024 live gegaan. Deze is qua vormgeving en gebruiksgemak verbeterd. Gebleken is dat dit voor de bezoeker goed werkt. Er komen minder vragen van burgers hoe ze zaken kunnen vinden op de website en het Digitaal loket. Met name de tarieven per gemeente en de veel gestelde vragen zijn veel makkelijker te raadplegen.

Voor de jaarrekening voldoet Cocensus aan het vastgestelde begrotingscriterium met een verantwoordingsgrens van 2% die is vastgesteld op € 343.140, zoals bepaald in de rechtmatigheidsverantwoording. De grondslag voor deze verantwoording is de Kadernota Rechtmatigheid 2024 van de Commissie BBV van oktober 2024. Deze grens houdt in dat eventuele rechtmatigheidsfouten pas worden opgenomen en toegelicht in de rechtmatigheidsverantwoording wanneer ze de 2% overschrijden van de totale lasten, inclusief toevoegingen aan de reserves.

Het kader van de (financiële) rechtmatigheidsverantwoording bestaat uit de volgende criteria:

1A. Overschrijding lasten programma Heffen en invorderen van decentrale belastingen en heffingen
Op basis van dit begrotingscriterium is geen onrechtmatigheid geconstateerd in 2024. 

1B. Overschrijding investeringsbudgetten
Op basis van het begrotingscriterium is geen onrechtmatigheid geconstateerd in 2024. 

2. Ongeautoriseerde reservemutaties
Op basis van dit criterium is geen onrechtmatigheid geconstateerd in 2024. 

3. Overschrijding van baten en/of onderschrijding van lasten en baten programma Heffen en invorderen van decentrale belastingen en heffingen die niet tijdig tot een begrotingswijziging hebben geleid

Op basis van dit criterium is geen onrechtmatigheid geconstateerd in 2024. 

4. Totaal van de begrotingsonrechtmatigheden (van onderdeel 1 t/m 3) dat past binnen het vooraf vastgestelde beleid en daarmee vooraf als acceptabel is geduid vermelden en verwijzen naar dit vooraf vastgestelde beleid

Op basis van dit criterium is geen onrechtmatigheid geconstateerd in 2024. 

5. Regel voorwaardencriterium en regel M&O criterium met beide een saldo van fouten ad 0.
Op basis van dit criterium is een onrechtmatigheid geconstateerd in 2024 van €114.650.

De baten en lasten alsmede de balansmutaties moeten getrouw in de jaarrekening worden opgenomen. Uit het getrouw opnemen van de baten en lasten alsmede de balansmutaties, blijken een drietal rechtmatigheidscriteria niet expliciet. Dit betreffen het begrotings-, voorwaarden-, en misbruik- en oneigenlijk gebruik criterium. In deze rechtmatigheidsverantwoording licht het bestuur toe in hoeverre bij de in de jaarrekening verantwoorde baten en
lasten, alsmede de balansmutaties het begrotings-, voorwaarden-, en misbruik- en oneigenlijk gebruik criterium zijn nageleefd. Dit houdt in dat de verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties in overeenstemming zijn met door de raad vastgestelde kaders zoals de begroting en gemeentelijke verordeningen en met bepalingen in de relevante wet- en regelgeving. Bij de waarderingsgrondslagen in de jaarrekening is het door het bestuur vastgestelde normenkader van de relevante wet- en regelgeving verder toegelicht. Deze verantwoording hanteert een grensbedrag omdat alleen de van belang zijnde aspecten in de verantwoording hoeven te worden betrokken. Deze grens is door het bestuur bepaald en bedraagt 2% van de totale lasten inclusief toevoegingen aan de reserves en is daarmee vastgesteld op €343.140. De grondslag voor deze verantwoording is de Kadernota Rechtmatigheid 2024 van de Commissie BBV van oktober 2024.

Bevinding
Het dagelijks bestuur stelt vast dat de omvang van de in deze jaarrekening geconstateerde onrechtmatigheid, die voortvloeit uit de inkoop- en aanbesteding ten behoeve van het KCC met een bedrag van € 114.650 lager is dan de gehanteerde verantwoordingsgrens van € 343.140.

Conclusie:
Het dagelijks bestuur is van mening dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten en ook de balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen binnen de daarvoor gestelde grens.

Algemeen
Cocensus heeft een zeer beperkt weerstandsvermogen (de algemene reserve is contractueel gemaximeerde op €250.000). Dit houdt in dat financiële tegenvallers in rekening worden gebracht bij de deelnemers.

Weerstandsvermogen
Cocensus heeft een 2-tal risico's beschreven: Cyberaanvallen (€1.500.000) en Privacywetgeving (€650.000). Voor de risico-analyse wordt bij beide risico's rekening gehouden met 10% kans. Het totale risico komt daarmee op €215.000. De Algemene Reserve bedraagt eind 2024 €177.000 en is daarmee te laag om het volledige risico af te dekken. Daarmee komt de weerstandsratio op 0,83. Deze ratio valt onder de categorie 'matig'. 

Het Waterlands Archief is het gezamenlijke archief voor de gemeenten in de regio Waterland. Het archief bewaart, beheert en verstrekt belangrijke documenten en gegevens die van belang zijn voor de overheid en de inwoners van de regio. Het Waterlands Archief ondersteunt gemeenten bij het bewaren van hun archiefstukken en zorgt ervoor dat deze op een toegankelijke en veilige manier worden bewaard. Daarnaast speelt het een belangrijke rol in het bevorderen van de regionale samenwerking op het gebied van archiefbeheer.

Eind 2024 is het uitvoeringsplan 2026-2029 “Samen werken aan het geheugen van regio Waterland” door het bestuur van het Waterlands Archief vastgesteld. Dat doet het Waterlands Archief niet alleen maar samen met de gemeenten van Waterland en hun inwoners. Door actief archieven te verwerven, door samen te werken aan archiefvorming, door onderzoekers te ondersteunen in hun publicaties en door samen te werken met erfgoedinstellingen. 2026 is het eerste uitvoeringsjaar van het uitvoeringsplan. Centraal in dit plan staat dus de samenwerking met onze partners om samen het geheugen van de regio Waterland actief vorm te geven. Uitvoering van de (project)-activiteiten doet het Waterlands Archief samen met de gemeenten, de Bibliotheek Waterland, Cultuurhuis Wherelant, musea en historische verenigingen, het hoogheemraadschap, en dergelijke. Waar mogelijk wordt aangesloten bij bestaande activiteiten van de gemeenten en andere organisaties. Het Waterlands Archief werkt niet alleen nauw samen met partners in de regio Waterland maar ook daarbuiten. Bijvoorbeeld met de andere archiefdiensten in Noord-Holland. Intensievere samenwerking met het Gemeentearchief Zaanstad blijft daarbij in beeld. 

Het Waterlands Archief is op weg om een knooppunt te worden in toezicht op, beheer van en toegang tot informatie. Dit betekent meebewegen op de ontwikkelingen van bij de gemeenten en in de regio. 
Ook in het toezicht heeft het Waterlands Archief een grote rol; advies aan gemeentelijke archiefvormers over informatiebeheer en inspectie van tijdige overdracht van de gemeentelijke archieven en van de kwaliteit van de archiefvorming bij de aangesloten gemeenten. Het Waterlands Archief legt de nadruk op advies vooraf in plaats van inspectie achteraf. Zo wordt vroegtijdig het advies van het Waterlands Archief ingewonnen bij de aanschaf en inrichting van systemen. Als gevolg van de nieuwe positionering komen gemeenten vaker proactief met vragen bij het Waterlands Archief.

De nieuwe Archiefwet zal naar verwachting in 2026 ingaan waardoor onder andere archieven van overheden na 10 jaar openbaar zullen worden (is nu 20 jaar) en in beheer overgedragen aan het Waterlands Archief. Verder zal de nieuwe Archiefwet beter aansluiten bij de praktijk van het digitaal informatiebeheer en daardoor naar verwachting beter opgevolgd worden. De nieuwe Archiefwet verandert niet de kerntaken van het Archief. Wel komen er een aantal nieuwe werkzaamheden bij zoals het anonimiseren van beperkt openbaar archief.

Begrotingscriterium
Het bestuur heeft een verantwoordingsgrens van 3% van de totale lasten inclusief toevoegingen aan de reserve vastgesteld. Enkel overschrijdingen hoger dan 3% worden verklaard. Uitgangspunt is dat overschrijdingen lager dan 3% rechtmatig zijn. Voor 2024 is de verantwoordingsgrens €53.895 (3% van €772.333 + €24.162).

Voorwaardencriterium
Het voorwaardencriterium heeft betrekking op de eisen die worden gesteld bij de uitvoering van de financiële beheershandelingen. De eisen/voorwaarden zijn afkomstig uit diverse weten regelgeving en hebben betrekking op aspecten als doelgroep, termijn, grondslag, administratieve bepalingen, normbedragen, bevoegdheden, bewijsstukken, recht, hoogte en duur. Het voorwaardencriterium levert vooral aandachtspunten op bij subsidieverstrekking. Daarvan is bij het Waterlands Archief echter geen sprake.

M & O criterium
Het is aan de GR om effectieve maatregelen te nemen om misbruik en oneigenlijk gebruik te voorkomen. Het bestuur dient een uitspraak te doen in hoeverre het M&O-beleid ook feitelijk wordt nageleefd en of de getroffen maatregelen werken. Wanneer het bestuur concludeert dat het M&O-beleid niet actueel is, niet bestaat of niet wordt nageleefd dan vermeldt het bestuur dat in de paragraaf Bedrijfsvoering. Daadwerkelijke afwijkingen als gevolg van misbruik worden opgenomen onder de rechtmatigheidsverantwoording. In 2024 bestond er (nog) geen M&O-beleid bij het Waterlands Archief.

Verantwoordelijkheid directie Waterlands Archief
De baten en lasten alsmede de balansmutaties moeten getrouw in de jaarrekening worden opgenomen. Uit het getrouw opnemen van de baten en lasten alsmede de balansmutaties, blijken een drietal rechtmatigheidscriteria niet expliciet. Dit betreffen het begrotings-,
voorwaarden- en misbruik en oneigenlijk gebruik criterium. In deze rechtmatigheidsverantwoording licht de directie van het Waterlands Archief toe in hoeverre bij de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties het begrotings-, voorwaarden en misbruik en oneigenlijk gebruik criterium zijn nageleefd. Dit houdt in dat de verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties in overeenstemming zijn met de door het bestuur vastgestelde kaders zoals de begroting en verordeningen en met bepalingen in de relevante wet- en regelgeving. Bij de waarderingsgrondslagen in de jaarrekening wordt het door het bestuur nog vast te stellen normenkader van de relevante wet- en regelgeving verder toegelicht. Deze verantwoording hanteert een grensbedrag omdat alleen de van belang zijnde aspecten in de verantwoording hoeven te worden betrokken. Deze grens is door het bestuur bepaald en bedraagt 3% van de totale lasten inclusief toevoegingen aan de reserves en is daarmee vastgesteld op €53.895.

De paragraaf weerstandsvermogen geeft aan hoe robuust de rekening is. Dit is van belang wanneer zich een financiële tegenvaller voordoet.

Het Waterlands Archief heeft jarenlang gekampt met een geringe algemene reserve waardoor het vrijwel onmogelijk was om zelfstandig tegenvallers op te kunnen vangen. Door de dotatie van het positieve resultaat van 2022 en na bestemming van het resultaat over 2023 is de algemene reserve eindelijk weer op een gezond peil.

Naast de algemene reserve heeft het Waterlands Archief een tweetal bestemmingsreserves. Deze vallen ook onder het weerstandsvermogen.

Volgens art. 11 BBV moeten ook risico's genoemd worden. Ten aanzien van de bedrijfsvoering was de continuïteit van de ingehuurde specialisten onvoldoende gewaarborgd. In 2023 werd daarvoor een oplossing gevonden. De salarisadministratie werd per 1 januari 2023 overgenomen door het kantoor dat daarvoor al indirect werd ingehuurd en voor de financiële beleidszaken werden twee medewerkers van de gemeente Purmerend gevonden om de werkzaamheden aan over te dragen. Daarnaast vormt de veiligheid van de fysieke archieven en collecties het grootste risico. Dit is beleidsmatig geborgd door een Plan Veiligheid, Calamiteiten en Ontruiming en praktisch door up-to-date brand-, inbraak- en klimaatsystemen van de fysieke depots. Voor de digitale archieven en collecties is dit geregeld in de automatisering en de digitale opslag.

De beschikbare weerstandscapaciteit bedroeg op 31-12-2024 €237.811 Bestaande uit de reserves €217.594) en het positieve resultaat (€20.217). Voorgesteld wordt om het exploitatie- overschot over 2024 bij bestemming toe te voegen aan de algemene reserve.

• Het zo optimaal mogelijk organiseren van het samenspel tussen colleges, bestuur en organisatie als noodzakelijke voorwaarde voor het functioneren van de serviceorganisatie voor meerdere gemeenten;
• Het zo optimaal mogelijk organiseren van de dienstverlening aan inwoners, bedrijven en instellingen;
• Het zo optimaal mogelijk organiseren van de bedrijfsmatige ondersteuning als noodzakelijke voorwaarde voor het goed functioneren van de klantgerichte processen;
• Het zo optimaal mogelijk inzetten van personeel, zodanig dat een constante kwaliteit geleverd kan worden.

• vraag gestuurde dienstverlener;
• een toegangspoort tot de overheid;
• een aantrekkelijke werkgever;
• een innovatieve, 'anders' denkende organisatie;
• een aantrekkelijke partner.

• Elke gemeente behoudt haar bestuurlijke zelfstandigheid;
• Elke gemeente stelt haar eigen beleids- en uitvoeringskader vast;
• De samenwerking heeft als doel het blijvend borgen van dienstverlening, kwaliteit, continuïteit, bestuurskracht en betaalbaarheid;
• De dienstverlening van elke gemeente blijft lokaal (front-offices);
• Vanuit het uitgangspunt van “handhaven van de bestuurlijke zelfstandigheid van de twee gemeenten” blijft elke gemeente thans en in de toekomst verantwoordelijk voor haar eigen financiële positie.

In 2024 is gewerkt aan een sterkere organisatie, oplossingen voor financiële uitdagingen en het voorbereiden op de toekomst. Er zijn goede stappen gezet, maar er blijven uitdagingen.

Belangrijkste punten:
•             Toekomst van de gemeenten: Oostzaan kijkt of ze moet fuseren met een andere gemeente en ook Wormerland zoekt naar samenwerkingen. Dit kan grote gevolgen hebben.
•             Betere hulp voor inwoners: de gemeente heeft gewerkt aan zorg (Wmo) en de opvang van vluchtelingen.
•             Duurzaamheid en digitalisering: er wordt steeds meer digitaal gewerkt en er zijn plannen om gebouwen energiezuiniger te maken.

Uitdagingen en aandachtspunten:
•             Geld in balans houden: OVER-gemeenten werkt samen met de gemeenten aan een plan om voorbereid te zijn op de verwachte bezuinigingen van de landelijke overheid.
•             Gezondheid op het werk: er zijn nog steeds veel zieke medewerkers, wat extra kosten en werkdruk geeft.
•             Digitale systemen: er zijn stappen gezet om de veiligheid van de digitale systemen te verbeteren, maar dit blijft nodig.
•             Striktere controle op geldzaken: sommige uitgaven waren hoger dan gepland en zullen beter worden beheerst.

Begrotingscriterium
Het dagelijks bestuur heeft van €651.106 aan begrotingsonrechtmatigheden aangemerkt als zijnde wat past binnen het vooraf gestelde beleid. 

Voorwaardencriterium
Inkopen ten onrechte niet Europees aanbesteed:  €310.637

Misbruik en oneigenlijk gebruik
Geen bevindingen.

Voor OVER-gemeenten is het maximale weerstandsvermogen in onze Gemeenschappelijke Regeling vastgesteld op 2,5% van de jaarlijkse lasten. Dit betekent dat OVER-gemeenten een beperkt weerstandsvermogen heeft en mogelijke financiële gevolgen bij het voordoen van de risico’s naar rato (62% Wormerland, 38% Oostzaan) voor rekening van de deelnemende gemeenten komen. De blijvende deelname van beide gemeenten aan de Gemeenschappelijke Regeling is van cruciaal belang voor de continuïteit van OVER-gemeenten.

Het financiële risico is gestegen van €1.000.000 (in de primaire begroting 2024, welke is opgesteld in maart 2023) naar €1.166.000 (in het jaarverslag 2024, welke is opgesteld in maart 2025).
De weerstandsratio daalt van 0,6 (in de primaire begroting 2024) naar 0,4 (in het jaarverslag 2024).

Stichting Rijk valt niet onder de Wet Gemeenschappelijke Regelingen (Wgr). De vaststelling van de Jaarstukken van Stichting Rijk vindt jaarlijks plaats in juni. Deze tabel is gevuld met informatie uit de voorlopige jaarrekening 2024. 

Begin 2024 werd in het AB vastgesteld dat RIJK gecontroleerd kan groeien met het oog op een brede financiële basis. Met gecontroleerde groei werd bedoeld dat RIJK nog ruimte heeft voor een beperkte groei van het aantal aangesloten organisaties, zonder dat het organisatiemodel van RIJK onder druk komt te staan. De steeds breder wordende financiële basis heeft het de afgelopen jaren mogelijk gemaakt dat de deelnemersbijdrage minder stijgt dan de cao-verhogingen.