Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Waar gaat deze paragraaf over?

Terug naar navigatie - Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing - Waar gaat deze paragraaf over?

In deze paragraaf geven we inzicht in de belangrijkste risico’s die de gemeente loopt en geven we inzicht in het weerstandsvermogen van de gemeente. Onder risico’s verstaan we het gevaar voor (financiële) schade of verlies.

Alle genoemde risico's zijn inschattingen in de hoogte van het risicobedrag. Ook de kans dat een risico zich voordoet is een inschatting. De genoemde bedragen zijn nooit begroot in de reguliere begroting en er zijn ook nooit voorzieningen voor gevormd (want dan zijn het geen risico's meer).

De bedragen worden uitsluitend gebruikt om de benodigde hoogte van de Algemene Reserve te bepalen. Deze berekeningsmethode ligt vast in het beleid. Met deze berekening bepalen we het weerstandsratio. Dat ratio geeft weer in welke mate de gemeente in staat is om haar risico's te dragen. Hoe hoger de Algemene Reserve in verhouding tot de benoemde risico's hoe hoger de ratio.

Deze paragraaf bestaat uit drie delen:

A)  Terugkijkend:  Welke risico’s hadden we verwacht in de Begroting 2024? En welke risico’s zijn echt gebeurd in 2024?
B)  Vooruitkijkend: 

Twee keer per jaar kijken we opnieuw naar de risico’s. We vertellen hierover in de begroting en in de jaarrekening.
De laatste keer dat de raad een overzicht van risico’s heeft gekregen, was bij de Begroting 2025. Die is gemaakt in het najaar van 2024.

In de Jaarrekening 2024 bekijken we deze risico’s opnieuw en passen we ze aan als dat nodig is.

C)  De financiële kengetallen  Deze cijfers laten zien hoe sterk de gemeente financieel is en hoeveel risico’s ze kan opvangen.

A) Risicobeheersing: terugkijkend op 2024

Terug naar navigatie - Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing - A) Risicobeheersing: terugkijkend op 2024

Bij het opstellen van de Begroting 2024 zijn risico's benoemd. In de Jaarrekening 2024 leggen we verantwoording af welke van deze risico's zich in 2024 hebben voorgedaan.

Programma

Risico

Primaire
Begroting 2024

Werkelijke
lasten
2024

Werkelijk 
nadeel 2024

Werkelijk nadelig bedrag en toelichting

Programma 1         Geen van de in de begroting 2024 benoemde risico's hebben zich voorgedaan in 2024.
Programma 2         Geen van de in de begroting 2024 benoemde risico's hebben zich voorgedaan in 2024.
Programma 3 Jeugdhulp 3.348.392 4.478.713

1.334.495

We zien een forse overschrijding van de gemaakte kosten in 2024 ten opzichte van de begroting. We kunnen deze kosten nu nog niet duiden. We komen in een later raadsbericht bij u terug met de cijfers achter deze stijging. Ook zullen we een klankbordgroep plannen om vragen over de cijfers te beantwoorden.

Ten opzichte van de Primaire Begroting 2024 is het nadeel €1.334.495. Gedurende het jaar 2024 was er al gedeeltelijk zicht op deze overschrijding en is het budget structureel verhoogd met met €500.000 (Najaarsbericht 2023, raad december 2023). De kosten zijn echter meer gestegen dan we hadden voorzien. Dit resulteert in een nadeel in de jaarrekening 2024 op het product specialistische jeugdhulp €6878.250.

In de Primaire Begroting 2024 was rekening gehouden met dit risico voor een bedrag van €300.000. Daarnaast is de reserve Sociaal domein volledig ingezet ter gedeeltelijke dekking dit verlies en andere overschrijdingen binnen het Sociaal domein (€500.000).

WMO lopende voorzieningen 4.639.132 5.565.755 926.623

We zien dat de kosten bij diverse voorzieningen, zoals bij de ondersteuning/regie bij voeren huishouden, sociaal en persoonlijk functioneren en dagbesteding.

Ten opzichte van de Primaire Begroting 2024 is er een overschrijding van €926.623. Dit risico heeft zich dus in 2024 voorgedaan. Er was rekening gehouden met een risico van €200.000.

Inkomensvoorziening  + participatie 3.913.146 4.716.455 803.309

In 2024 heeft de trend die zich al in 2023 aftekende, zich verder voortgezet. De instroom in de bijstand blijft toenemen en de toegenomen inzet van loonkostensubsidies leidt tot verdere druk op de budgetten. Bovendien dragen de periodieke bijstandsindexaties ook bij aan de kostenstijging, omdat de bijstandsuitkering structureel meegroeit met het minimumloon (totale stijging van 6,97% in 2024 van het minimumloon).

Er was ter dekking van dit risico rekening gehouden met een bedrag van €100.000.

Programma 4         Geen van de in de begroting 2024 benoemde risico's hebben zich voorgedaan in 2024.
Programma 5   50.000 472.031 412.031 Bij het product afval nemen we zowel de lasten als de baten gesaldeerd: In de primaire begroting 2024 was een nadeel op het product Afval begroot van €60.000. In werkelijkheid was in 2024 het saldo van baten en lasten op het product afval €472.031. Ten opzichte van de primaire begroting is dus een nadeel te melden van €412.031. Dit risico was voorzien voor een bedrag van €100.000. Een toelichting over de oorzaak vindt u in de verschillenanalyse op het product afval (Programma 5) op pagina 89.
Programma 6         Geen van de in de begroting 2024 benoemde risico's hebben zich voorgedaan in 2024.

 

B) Risicobeheersing: vooruitkijkend

Terug naar navigatie - Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing - B) Risicobeheersing: vooruitkijkend

Risicobeheersing

De gemeente Wormerland vindt het belangrijk om goed met risico’s om te gaan. Zo kunnen we problemen in onze organisatie op tijd herkennen en aanpakken.

Twee keer per jaar bekijken we opnieuw welke risico’s er zijn. We rapporteren hierover in de begroting en de jaarrekening. De laatste risicoanalyse heeft de raad gekregen bij de Begroting 2025. Die is gemaakt in het najaar van 2024. In de Jaarrekening 2024 kijken we opnieuw naar deze risico’s en passen ze aan als dat nodig is.

 

Risicomanagementbeleid 

In het beleidskader staat hoe de gemeente met risico’s omgaat. Daarin staan de afspraken en manier van werken. In 2023 is dit beleidskader aangepast. We hebben toen verbeterpunten toegevoegd. De gemeenteraad heeft het aangepaste beleidskader op 19 december 2023 goedgekeurd.

In dit beleid staat:

    Hoe we risico’s bepalen (kans en gevolg).

    Hoeveel geld er in de Algemene Reserve moet zitten om deze risico’s op te vangen. Dat noemen we het weerstandsvermogen.

    Hoe we het weerstandsratio berekenen.

Hieronder leggen we stap voor stap uit:
A. Hoe we het weerstandsratio berekenen.
B. Hoeveel weerstandscapaciteit we nu hebben.
C. Hoeveel weerstandscapaciteit nodig is om een ratio van 1 te halen.
D. Wat onze huidige ratio is.

Volgens het beleid moet het weerstandsratio minimaal 1,0 zijn. Dat betekent dat we genoeg geld hebben om de risico’s te kunnen dragen. We streven naar een ratio van 1,5.

 

A. Berekening weerstandsratio

Het weerstandsratio laat zien of de gemeente genoeg geld heeft om risico’s op te vangen. We berekenen het ratio door de beschikbare reserve te delen door het bedrag dat we denken nodig te hebben voor de risico’s.

  (B) Beschikbare weerstandscapaciteit (algemene reserve)
(A) Ratio weerstandsvermogen = ------------------------------------------------------------------------
   (C) Benodigde weerstandscapaciteit (benoemde risico's)

 

B. Beschikbare weerstandscapaciteit
In het schema hieronder ziet u hoe de algemene reserve is veranderd in 2024. Voor het berekenen van het weerstandsvermogen gebruiken we het bedrag dat eind 2024 in de algemene reserve zit. (€7.435.419), dit is de beschikbare weerstandscapaciteit.

 

C. Benodigde weerstandscapaciteit 2024
Met het risicoprofiel van Wormerland bepalen we hoeveel geld nodig is om alle risico’s af te kunnen dekken. In totaal zijn er voor de Wormerland 16 risico’s geïdentificeerd en gekwantificeerd. Als we rekening houden met het verwacht financieel gevolg en kans dat het risico zich voordoet stellen we vast dat de benodigde weerstandscapaciteit €2.528.227 bedraagt. Dit is het bedrag wat in de algemene reserve moet zitten om tot ratio 1,0 te komen. 

Hieronder vindt u een specificatie van deze benodigde weerstandscapaciteit van €2.528.227 Dit is het totaal van alle hieronder genoemde en gewogen risico's. Daar bovenop hanteren we een veiligheidsmarge van 2% van het begrotingstotaal voor onvoorziene risico's.

Niet-financiële risico's

Naast bovengenoemde risico's met een financiële impact zijn er ook niet-financiële risico's. Hieronder volgt een overzicht van deze risico's.

D. Weerstandsratio 2024: 2,9 (Uitstekend)
De gemeente Wormerland heeft een weerstandsratio per eind 2024 van  (A) € 7.435.419 / (B)€  2.528.227  = 2,9 (Uitstekend). Om de ratio voor het weerstandsvermogen te kunnen beoordelen maken wij gebruik van de volgende waarderingstabel:

 

Continuïteit 
Hoewel we ruimschoots voldoen aan het door de raad gestelde beleid (minimaal 1,0) moeten we deze ratio echter zien in het licht van de fors negatieve begrotingssaldi de komende jaren (ter incidentele dekking). Daarnaast mogen we volgens nieuwe regels 10% van het overschot in de Algemene Reserve (boven ratio 1,0) inzetten als structurele dekking. In dat licht gezien is de hoogte van de Algemene Reserve onvoldoende. We zullen bestaande bestemmingsreserves strenger beoordelen dan we normaliter al doen om de Algemene Reserve te voeden. Voorstellen tot verlaging en/of ophef van Bestemmingsreserves volgen de reguliere P&C-documenten.

 

Toekomstig risico (2034)
In het jaar 2034 moeten de in 2024 geplaatste tijdelijke units voor opvang van Oekraïners weer verwijderd worden. Er is een vergunning voor deze units voor 10 jaar. Voor het verwijderen van is een bedrag van €300.000 geschat. Deze kosten zijn opgevoerd in de oorspronkelijke businesscase die bij het rijk is ingediend over de realisatie van deze units. De kosten die voor de realisatie van deze opvangplek zijn gedeclareerd via de SISA-regeling (A16/M16). In principe vallen de kosten van verwijdering na 10 jaar ook onder deze SISA-regeling. Onzeker is echter of deze regeling in 2034 nog zal bestaan. Toekomstige kosten kunnen we echter niet declareren in een SISA-regeling, alleen werkelijk gemaakte kosten.

C) Financiƫle kengetallen

Terug naar navigatie - Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing - C) Financiƫle kengetallen

De in deze paragraaf berekende kengetallen zijn verplicht volgens de financiële regelgeving (Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV)). Deze kengetallen geven inzicht in de financiële positie van de gemeente Wormerland en de zorgen voor vergelijkbaarheid met andere gemeenten.

De provincie gebruikt de kengetallen als toezichthouder bij de beoordeling van onze financiële positie. De provincie hanteert daarbij de volgende signaleringswaarden:

 

Netto schuldquote
De netto schuld weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie.  

Netto schuldquote
(bedragen x € 1.000)
31-12-2023
Jaarrekening
31-12-2024
Begroting
31-12-2024
Jaarrekening
 A Vaste schulden € 16.137  € 26.175 € 17.181
 B Netto vlottende schulden € 4.861   € 300 € 14.811
 C Overlopende passiva € 6.862  € 1.000 € 5.040
 D Financiële activa (incl. verstr. len.) € 4.477  € 4.226 € 1.521
 E Uitzettingen < 1 jaar € 16.834  € 1.500 € 20.903
 F Liquide middelen € 210 € 300 € 275
 G Overlopende activa € 2.105 € 1.881 € 3.681
 H Totale baten (excl. mut. reserves) € 48.886  € 48.707 € 57.332
 Netto schuldquote (A+B+C-D-E-F-G)/Hx100% 9% 40% 19%

 

Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen
Om inzicht te verkrijgen in hoeverre sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven. Op die manier wordt duidelijk in beeld gebracht wat het aandeel van de verstrekte leningen is en wat dit betekent voor de schuldenlast.

Netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen
(bedragen x € 1.000)                  

 31-12-2023
Jaarrekening

31-12-2024
Begroting
 31-12-2024
Jaarrekening
 A Vaste schulden € 16.137  €26.175 € 17.181
 B Netto vlottende schulden € 4.861  € 300 € 14.811
 C Overlopende passiva € 6.862 € 1.000 € 5.040
 D Financiële activa (excl. verstrekte leningen) € 803  €803 € 3.570
 E Uitzettingen < 1 jaar € 16.834  € 1.500 € 20.903
 F Liquide middelen € 210 € 300 € 275
 G Overlopende activa € 2.105 € 1.881 € 3.801
 H Totale baten (excl. mutaties reserves) € 48.886 € 48.707 € 57.332
 (A+B+C-D-E-F-G)/H x 100% 16% 47% 15%

 

Solvabiliteitsratio
Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Deze ratio geeft aan het Eigen Vermogen als percentage van het Totale Vermogen. Hoe hoger de solvabiliteit, hoe beter de financieringspositie van de gemeente.

Solvabiliteitsratio
(bedragen x € 1.000)
31-12-2023
Jaarrekening
31-12-2024
Begroting
31-12-2024
Jaarrekening
 A Eigen vermogen (incl. rekeningresultaat) € 20.399  € 19.931 € 26.312
 B Balanstotaal € 56.234 € 56.438 € 72.408
 Solvabiliteit (A/B) x 100%  36% 35%  36%

 

Kengetal Grondexploitatie
Grondexploitatie kan een forse impact kan hebben op de financiële positie van een gemeente. De boekwaarde van de voorraden grond is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij de verkoop. De accountant beoordeelt ieder jaar of de gronden tegen een actuele waarde op de balans zijn opgenomen. Zoals uit onderstaand staatje blijkt, is er in Wormerland geen sprake van hoge boekwaarden van grondexploitatie ten opzichte van de exploitatie (in dit geval totale baten). Per 1 jan 2018 hebben we alle gronden die deel uitmaakten van de grondexploitaties verkocht, zodat de totale boekwaarde hiervan sinds 31-12-2021 € 0 is, en het kengetal dus ook.

Kengetallen grondexploitatie
(bedragen x € 1.000)
31-12-2023
Jaarrekening
31-12-2024
Begroting 
31-12-2024
Jaarrekening
 A Niet in exploitatie genomen bouwgronden € 0   € 0 € 0 
 B Bouwgronden in exploitatie €  0  € 0 €  0
 C Totale baten (exclusief mutaties reserves) € 48.886  € 48.707 € 57.332
 Grondexploitatie(A+b)/C x 100% 0% 0%
0%

 

Structurele exploitatieruimte
Voor de beoordeling van het structurele en reële evenwicht van de begroting wordt het onderscheid gemaakt tussen structurele en incidentele lasten. Een begroting waarvan de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten is meer flexibel dan een begroting waarbij structurele baten en lasten in evenwicht zijn.

Structurele exploitatieruimte
 Rekening
2023
Begroting
2024
Rekening
2024
PROGRAMMA 1 T/M 6
     
LASTEN      
A Lasten structureel Programma 1 t/m 6 (C-B) 48.349.650 47.507.035 50.310.423
B Lasten incidenteel Programma 1 t/m 6* 96.718 51.600 3.427.973
C Lasten totaal Programma  1 t/m 6 48.446.368 47.558.635 53.738.396
BATEN      
D Baten structureel Programma 1 t/m 6 (F-E) 48.847.336 48.706.968 51.641.005
E Baten incidenteel Programma 1 t/m 6* 3.854.050 0 5.690.718
F Baten totaal Programma  1 t/m 6 52.701.386 48.706.968 57.331.723
MUTATIES IN RESERVES
     
TOEVOEGINGEN      
G Structurele toevoegingen aan reserves* 0 0 0
H Incidentele toevoegingenreserves (I-G) 5.593.782 7.709.331 6.642.142
I Totale toevoegingen reserves
5.593.782 7.709.331 6.642.142
ONTTREKKINGEN      
J Structurele onttrekkingen reserves 27.201 366.026 27.201
K Incidentele onttrekkingen reserves (L-J) 3.936.594 4.043.029 5.617.737
L Totale onttrekkingen reserves
3.963.795
4.049.055 5.644.938
 
M Structurele mutaties  (D-A)+(J-G) 524.887  1.565.959 1.357.783
N Totale baten (excl. mutaties reserves) 52.701.386 48.706.968 57.331.723
 Structurele exploitatieruimte (M/N)x100%
    1%  3% 2%

* Zie voor de specificatie van de incidentele posten en structurele onttrekkingen aan reserves de tabellen in de Paragraaf Financiële positie (structureel begrotingsevenwicht) in deze jaarrekening.

Belastingcapaciteit: Woonlasten meerpersoonshuishouden
De ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. Onder de woonlasten worden verstaan de OZB, de rioolheffing en de afvalstoffenheffing voor een woning met gemiddelde WOZ-waarde in die gemeente. De belastingcapaciteit van gemeenten wordt daarom berekend door de totale woonlasten meerpersoonshuishouden in jaar t te vergelijken met het landelijk gemiddelde in jaar t-1 en uit te drukken in een percentage.

Belastingcapaciteit: Woonlasten 31-12-2023
Jaarrekening
31-12-2024
Begroting
31-12-2024
Jaarrekening
A OZB-lasten gezin bij gem. WOZ-waarde * € 392   €491 € 412 
 B Rioolheffing gezin (0 - 500 m3) € 262 € 276 € 276
 C Afvalstoffenheffing voor een gezin** € 336 € 369 € 363
 D Evt. heffingskorting      
 E Totale woonlasten gezin bij gem. WOZ-waarde € 990 €1.136 € 1.051
 F Woonlasten landelijk gem. gezin t-1*** € 953 € 944 € 972
Woonlasten t.o.v. landelijk gem. jaar ervoor (E/F) x 100%  104 % 120% 108 %

*) Bij de OZB-lasten 2023 is uitgegaan van de gemiddelde WOZ-waarde van € 415.000, tegen het eigenaarstarief (0,09436).  Bij de Jaarrekening 2024 OZB-lasten 2024 is uitgegaan van de gemiddelde WOZ-waarde van € 421.000, tegen het eigenaarstarief (0,0979%). Hierin is niet meegenomen dat een deel van de gezinnen geen eigen woning heeft. Niet bekend is hoe dit bij de landelijk gemiddelde woonlasten is verwerkt.  

** De heffing van afvalstoffenheffing is een variabele heffing welke bestaat uit een vastrecht voor een meerpersoonshuishouden. Naast dit vastrecht betalen inwoners per ontgrendeling van de (ondergrondse) restafvalcontainer of per aanbieding van een minicontainer van 140 liter of per aanbieding van een minicontainer van 240 liter. Voor de de gemiddelde afvalstoffenheffing is gerekend met de waarde genoemd op www.waarstaatjegemeente.nl.

***bron: www.waarstaatjegemeente.nl