Programma 6 - Bestuur en organisatie

Binnen het programma Bestuur en organisatie houden we ons bezig met: activiteiten die de gemeente Wormerland ontplooit op de terreinen van de bestuursorganen, communicatie, juridische zaken, kwaliteitszorg, algemene financiële zaken en belastingen.

Wormerland is een gemeente die dicht bij haar inwoners, ondernemers en verenigingen staat, met een krachtig en slagvaardig bestuur. De gemeente is de eerste overheid en deze nabijheid is van groot belang. Wij hebben oog en oor voor de behoeften binnen de gemeente. 

Bestuur en organisatie staan midden in de samenleving en zorgen in samenspraak met inwoners, bedrijven en instellingen op verantwoorde, doortastende, duurzame en voortvarende wijze voor een toekomst met goede dienstverlening en voorzieningen die aansluiten op de behoeften in de gemeente. Een belangrijke voorwaarde hiervoor is een professioneel, krachtig, betrokken en nabij gemeentebestuur en ambtelijke organisatie. Wij stellen ons open op, waarbij de lijnen tussen bestuur en samenleving kort zijn. Burgerparticipatie is belangrijk om maatschappelijke opgaves adequaat aan te pakken.

Zowel de raad, het college en de ambtelijke organisatie spannen zich in voor (regionale) samenwerkingsvormen die eraan bijdragen dat we onze inwoners efficiënt en doelmatig kunnen bedienen. We zijn een betrouwbare partner in diverse samenwerkingsorganisaties, met een eigen inbreng die staat voor wat de gemeente nodig heeft en kan bieden. 

We staan voor overzichtelijke en transparante besluitvorming, helder taalgebruik en toegankelijkheid voor diverse doelgroepen. Om bestuurlijk slagvaardig te zijn en te blijven, moeten wij kunnen rekenen op een effectieve en efficiënte ambtelijke organisatie. Daarnaast is een goede afstemming met onze verbonden partijen vereist om onze doelen te bereiken. 

Het thema bestuurlijke toekomst blijft actueel binnen onze regio. De gemeenteraad van Wormerland heeft gekozen voor zelfstandigheid binnen de zogenaamde 0 plus variant. D.w.z.: doorgaan met onze ambtelijke samenwerking en zo mogelijk intensiveren/uitbreiden met meer deelnemers. Gezien de huidige dynamiek binnen de regio zullen we de aanvullende punten uit het strategische raadsbesluit (d.d. 7-2-2023) in een later stadium oppakken. Wij volgen de strategische besluitvorming in de omliggende gemeenten nauwgezet en gaan desgewenst in gesprek over mogelijkheden die aansluiten bij het besluit van de gemeenteraad. Ook de landelijke en provinciale ontwikkelingen worden gemonitord, omdat verkiezingen op die bestuursniveaus inhoudelijke randvoorwaarden kunnen opleveren voor de strategische keuzes t.a.v. onze bestuurlijke toekomst.

We voeren verantwoord financieel beleid. Wij anticiperen op veranderingen die plaatsvinden in de financiële verhoudingen met het rijk en maken ons in de diverse belangenorganisaties sterk voor de positie van (kleine) gemeenten. De huidige onzekerheden benadrukken het belang om een evenwichtig risicomanagement te voeren. De omgeving verandert continu en wordt steeds complexer. We zoeken hierbij een gezonde balans tussen risico’s afwegen en ondernemend zijn.

Hieronder leest u een toelichting van de verschillen groter dan €25.000 van de producten ten opzichte van de (geactualiseerde) begroting 2024.

Egalisatiereserve Algemene uitkering
De hoogte van de algemene uitkering fluctueert enorm door wijzigingen op de rijksbegroting. Deze fluctuaties in onze belangrijkste inkomstenbron bemoeilijken het begroten en daarmee samenhangend de beleidskeuzes die de raad kan maken. Deze reserve is bedoelt om fluctuaties (deels) op te vangen.

In 2024 is conform primaire begroting €250.000 toegevoegd zijnde de laatste keer van de structurele toevoeging van €250.000 aan deze reserve. Deze toevoeging is, eveneens conform primaire begroting, met €187.545 verlaagd n.a.v. de decembercirculaire 2022. 

Daarnaast is er €99.969 onttrokken conform 1e begrotingswijziging 2024 ter inzet van het begrotingstekort 2024. Tot slot is er €38.811 onttrokken i.v.m. de Septembercirculaire 2024 (Najaarsbericht 2024).

Bestemmingsreserve Bestuurlijke toekomst
Deze reserve is nieuw gevormd naar aanleiding van het collegeprogramma 2022-2026. De financiële mutaties die uit dit collegeprogramma volgden zijn verwerkt in de 1e begrotingswijziging van 2023 (raad nov 2022). Hierin staat dat er in 2023 €50.000 wordt toegevoegd aan deze reserve (en in 2024 nogmaals €50.000). De raad heeft al eerder (Najaarsbericht 2021) €25.000 beschikbaar gesteld voor de kosten die gemaakt worden in het kader van de bestuurlijke toekomst. Het restant van dat budget is eerst via de reserve 'Nog uit te voeren werken' gereserveerd. Eind 2022 was er nog €15.315 over van dit budget. Dit bedrag is in 2023 vanuit de reserve 'Nog uit te voeren werken' overgeheveld naar de nieuwe reserve 'Bestuurlijke toekomst'. Resumerend zat er eind 2023 €65.315 in deze reserve (€50.000+€15.315).

In 2024 is er conform begroting €50.000 toegevoegd aan deze reserve en zijn de werkelijk gemaakte kosten in 2024 i.v.m. de bestuurlijke toekomst onttrokken (€13.961).

Reserve Collegewissel
Deze reserve is nieuw gevormd in 2023 (raad dec 2023). Het doel van deze reserve is (gedeeltelijke) dekking van kosten bij vertrek/vervanging van collegeleden. De kosten die gepaard gaan met collegewisselingen fluctueren enorm. Per wisseling van collegelid zijn de kosten ook zeer verschillend (afhankelijk van leeftijd vertrekkende leden, ervaring van nieuwe leden en eventuele verhuiskosten). Door het jaarlijks €5.000 toevoegen (vanaf 2024) aan deze reserve worden de kosten van deze wisselingen verspreid over de jaren (begrotingsrust). De kosten die te maken hebben met collegewisselingen worden verantwoord op het product 'College' in Programma 6. Deze kosten mogen volgens raadsbesluit (Najaarsbericht 2023, raad dec 2023) zonder nieuw raadsbesluit gedekt worden uit deze reserve. In 2024 zijn geen kosten gemaakt in het kader van collegewisselingen.

Daarnaast is er in het Najaarsbericht 2023 een extra reservering gedaan van €100.000 voor personele aangelegenheden. Deze reservering was bestemd voor kosten die gepaard gingen met de wisseling van gemeentesecretaris. Deze overgangskosten zijn in 2024 afgerond. Het restant van deze €100.000 is in 2024 onttrokken uit de reserve (€63.550). 

Egalisatiereserve voorziening pensioenen wethouders
De verplichte hoogte van de voorziening Pensioenen wethouders fluctueert (door actuariële berekeningen, wijzigingen in rekenrente, wijzigingen in wetgeving rond pensioenleeftijd, toetreden nieuwe wethouders e.d.). Dit zorgt voor schommelingen op de exploitatie. In 2022 pakte dit positief uit en viel er € 349.591 vrij uit de voorziening. Om begrotingsrust te creëren heeft de raad (juli 2023) een Egalisatiereserve ingesteld en het vrijgevallen bedrag uit de voorziening van 2022 toegevoegd aan deze nieuwe reserve. Het doel van deze reserve is om toekomstige mutaties op de (verplichte) voorziening te egaliseren.

De bijstelling van de voorziening in 2023 pakte opnieuw positief uit. Het vrijgevallen deel uit de voorziening, zijnde €149.236 is ook toegevoegd aan de Egalisatiereserve. De totale reserve bedroeg hierdoor eind 2023 €498.827.

Na twee achtereenvolgende jaren van voeding van deze Egalisatiereserve heeft in 2024 deze reserve voor het eerst zijn nut bewezen. De voorziening moest namelijk in 2024 met €346.354 worden verhoogd. Deze (verplichte) verhoging kon volledig gedekt worden uit deze Egalisatiereserve waardoor het effect op het rekeningresultaat nul is. Eind 2024 zit er nog €152.474 in de reserve voor dekking van toekomstige mutaties op de voorziening.

Algemene Reserve
Belangrijk uitgangspunt is dat de Algemene Reserve niet als algemeen (incidenteel) dekkingsmiddel ingezet kan worden zolang de hoogte van de Algemene Reserve onvoldoende is (< ratio 1). Zie voor de uitgebreide toelichting in de paragraaf 'Weerstandsvermogen en risicobeheersing' in deze Jaarrekening. De hoogte van de ratio is niet allesbepalend. De Algemene Reserve dient ook ter (gedeeltelijke) dekking van de begrotingstekorten de komende (ravijn)jaren totdat er weer een reëel begrotingsevenwicht is.

Conform begroting is er in 2024 €1.050.000 toegevoegd aan de Algemene Reserve om het weerstandsvermogen van de gemeente Wormerland te verhogen. Daarnaast is er vanuit het rekeningresultaat 2023 €1.969.645 toegevoegd aan de Algemene Reserve. Tot slot is er als gevolg van de meevallende eindafrekening van de Zaanbrug €306.909 toegevoegd aan de Algemene Reserve.

De begrote toevoeging van €1.100.000 in verband met de opbrengst van de grond achter de Gele Lisstraat is uitgesteld. De grond is nog niet verkocht in 2024 en dus is deze toevoeging aan de Algemene reserve ook uitgesteld.

Bestemmingsreserve Veilig wonen (politieke ambtsdragers)
De veiligheid van decentrale bestuurders is een vereiste voor het goed functioneren van het openbaar bestuur. Per 1 oktober 2023 is de werkgeversverantwoordelijkheid voor hun veiligheid daarom verscherpt in een wijziging van de Regeling rechtspositie decentrale politieke ambtsdragers. Ten behoeve van een veilige woonplek krijgen decentrale bestuurders een beveiligingsadvies op maat aangeboden. Gemeenten dienen op basis van de nieuwe regeling het beveiligingsadvies altijd over te nemen en de uitvoering van de veiligheidsmaatregelen te bekostigen. Voor de uitvoering van deze regeling ontvangt de gemeente €7.062 per jaar voor de periode 2023 tot en met 2026 (septembercirculaire 2023). We reserveren deze gelden door ze toe te voegen aan de nieuw in te stellen Reserve ‘Veilig wonen (politieke ambtsdragers)’ (besluit Najaarsbericht 2023, raad dec 2023). De werkelijk gemaakte kosten onttrekken we aan deze reserve. In 2024 zijn geen kosten gemaakt voor Veilig wonen (politieke ambtsdragers).

Voorziening pensioenen wethouders
De werkelijk betaalde pensioenen (€142.061) en de werkgeverslasten (€531) zijn uit deze voorziening betaald en de werkelijk ingehouden pensioenpremies (€25.627) zijn toegevoegd aan de voorziening. Daarnaast wordt er jaarlijkse een vast bedrag, conform begroting, toegevoegd aan deze voorziening (€104.372). Tot slot is de voorziening bijgesteld naar aanleiding van de actuele actuariële waardeberekeningen van de pensioenverplichtingen voor wethouders en voormalige wethouders. Deze berekening wordt door een extern actuarieel bureau opgesteld omdat het specifieke kennis betreft. (Oud-)wethouders kunnen te allen tijde hun pensioen opeisen om ergens anders hun pensioen te beleggen. Omdat de pensioenen direct opeisbaar zijn moet de hoogte van de voorziening volgens de financiële richtlijnen verplicht gelijk zijn aan deze waardeberekeningen. Wat er in de voorziening zat was lager dan nodig was volgens deze berekening. Hierdoor is er in 2024 €346.354 extra toegevoegd aan deze voorziening. De voornaamste oorzaak was de daling van de rekenrente van 3,16% naar 2,325%. Deze extra toevoeging kon gedekt worden uit de Egalisatiereserve Voorziening pensioenen wethouders. Deze reserve dient als buffer voor schommelingen in de verplichte voorziening. 

De bijstelling van de voorziening gebeurd één keer per jaar aan het eind van het jaar naar aanleiding van de berekeningen van een extern bureau. Tussentijds wordt dit niet berekend. De bijstelling van de voorziening is dan ook nooit begroot. De daarmee samenhangende egalisatiereserve ook niet.

Wetsvoorstel overgang van APPA naar ABP
De Eerste Kamer heeft de regering verzocht bij de behandeling Wet toekomst pensioenen (Wtp) de pensioenen van politieke ambtsdragers op dezelfde manier te regelen als voor de rest van Nederland. Het voorstel is om de pensioenen van politieke ambtsdragers per 1 januari 2028 over te dragen aan het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP). Als deze wet wordt aangenomen moet de gemeente de opgebouwde pensioenvoorziening in 2027 overhevelen aan het ABP.

Voorziening personele maatregelen
Er zijn geen verplichtingen meer sinds 2019 en daarom is het saldo op deze voorziening ook nihil.

Voorziening verlofsparen
Volgens de CAO hebben medewerkers vanaf 2022 de mogelijkheid om opgebouwde bovenwettelijke verlofuren om te zetten naar verlofsparen. Deze verlofspaaruren kunnen op een later moment worden gebruikt om bijvoorbeeld een sabbatical te nemen. Het hebben van deze voorziening is een verplichting.

Jaarlijks wordt de hoogte van deze voorziening opnieuw berekend. Dit gebeurd door een inschatting te maken die gebaseerd is op het werkelijke aantal gespaarde verlofuren van personeel.

Voorziening vervroegd pensioen (RVU)
Het doel van deze voorziening is te voldoen aan de verplichting om voor personeel die met vervroegd pensioen gaat geld te reserveren. Het besluit om met vervroegd pensioen te gaan moet voor het eind van het jaar liggen. De werkelijke datum van het vervroegd pensioen is niet van belang. We zijn verplicht direct een voorziening te maken voor de gehele looptijd van het vervroegd pensioen (dus tot aan de AOW-gerechtigde leeftijd). Is het besluit in 2024 gevallen dan moet in 2024 deze voorziening worden gevuld. In 2024 zijn geen nieuwe personen met vroegpensioen gegaan dus is er geen (verplichte) reservering gedaan. Wel wordt het nog te betalen vroegpensioen jaarlijks herzien. Hierdoor is er in 2024 €10.183 vrijgevallen. Het werkelijk betaalde vroegpensioen wordt uit deze voorziening betaald (2024: €6.788).

Voorziening wachtgelden gewezen wethouders
Als gevolg van de wisseling van wethouders in het in 2022 (door verkiezingen) zijn er wachtgeldverplichtingen ontstaan aan de vertrekkende wethouders. We zijn verplicht voor de maximale wachtgeldverplichting een voorziening te vormen. Elk jaar beoordelen we opnieuw hoeveel de maximale wachtgeldverplichting nog is. Voor 2025 is de wachtgeldverplichting nog €40.028. Dit bedrag is dan ook de nieuwe (verplichte) hoogte van de voorziening per 31 dec 2024.

Uit deze voorziening worden de werkelijke wachtgelden betaald en werkgeverslasten afgedragen (sociale lasten). In het jaar 2024 gaat dit in totaal om €31.163.

In 2024 is er €32.882 minder dan de maximale wachtgeldreservering werkelijk uitgegeven aan wachtgeld, daarom valt dit deel vrij in 2024 uit de voorziening (ten gunste van het product 'College' in Programma 6). 

Dit zijn de verplichte indicatoren vanuit de BBV.  

*bron: https://www.waarstaatjegemeente.nl/mosaic/dashboard/besluit-begroting-en-verantwoording--bbv- (2024: concept)

**De woonlasten zijn de OZB, riool- en afvalstoffenheffing van een woonhuis met (geschatte) gemiddelde WOZ-waarde (bron: https://www.coelo.nl/index.php/atlas-lokale-lasten/interactieve-kaarten-voorgaande-jaren)