Programma 5 - Leefomgeving

In dit programma worden de doelen en acties en uitgaven en inkomsten geraamd van de activiteiten die Wormerland ontplooit voor het woon-, werk- en leefklimaat binnen onze gemeente. Bij het beheer van de openbare ruimte gaat het zowel om het planmatige beheer als om het ad hoc (dagelijkse) onderhoud. In programma 5 valt qua begroting ook de afdeling Openbare Orde & Veiligheid.

Wormerland is een groene gemeente met dorpen in een open landschap tussen de Zaan en Purmerend. Onze gemeente heeft een aantrekkelijk leefklimaat met een schone en veilige leefomgeving. We willen de gemeente duurzaam onderhouden, en waar nodig verder ontwikkelen en voor de toekomst behouden.
Onze ambitie is een gezonde, veilige en goed onderhouden leefomgeving voor onze inwoners, de bedrijven en verenigingen en een goede bereikbaarheid voor onze bezoekers. In de gemeente Wormerland zorgen we ervoor dat onze openbare ruimte schoon, heel en veilig is.
We hebben een voldoende onderhouden woon- en werkomgeving, die voldoet aan de behoeften van inwoners, bedrijven en verengingen. Wat we doen (en niet doen) moet ertoe leiden dat onze inwoners de inrichting en het onderhoud van de openbare ruimte met een voldoende waarderen.

Hieronder leest u een toelichting van de verschillen groter dan €25.000 van de producten ten opzichte van de (geactualiseerde) begroting 2024.

Bestemmingsreserve speelplaatsen
Jaarlijks wordt een vast bedrag (€60.000) aan deze reserve toegevoegd en de werkelijke uitgaven van het desbetreffende jaar worden eraan onttrokken. Hierdoor worden schommelingen in de exploitatie voorkomen. De werkelijke onderhoudskosten 2024 zijn €46.413. Dit bedrag is aan de reserve onttrokken.

Bestemmingsreserve onderhoud vaarwegen
Deze reserve is bedoeld voor het baggeren van het binnenstedelijk gebied. Jaarlijks wordt een vast bedrag (€90.000) aan deze reserve toegevoegd en de werkelijke uitgaven van het desbetreffende jaar worden eraan onttrokken. Hierdoor worden schommelingen in de exploitatie voorkomen. De werkelijke kosten voor baggeren in 2024 zijn €2.250. Dit bedrag is aan de reserve onttrokken.

Reserve Nog uit te voeren werken
Deze reserve is ingesteld om beschikbaar gestelde gelden voor projecten die aan het eind van een boekjaar nog niet zijn afgerond te reserveren. In de tabel hieronder zijn de gereserveerde gelden per 31 dec 2024 gespecificeerd.

*Wet Kwaliteitsborging bouw
Door de wet kwaliteitsborging bouw krijgt de gemeente meer toezicht en controle in de bouw, zodat bouwers zich aan de geldende regels houden. De wet Kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) gaat hiervoor zorgen en is ingegaan in 2024. In 2024 zijn nog geen stappen ondernomen als gevolg van personele onderbezetting. Deze controlemiddelen worden in 2025 opgesteld, de reserve mag niet vrijvallen in 2024. 

**Wet goed verhuurderschap
Heeft een link met de begrotingspost woonruimteverdeling, en is gebaseerd op wettelijke verplichtingen. Het budget moet gereserveerd blijven om te voldoen aan de Wet betaalbare huur en de Wet goed verhuurderschap. Deze wetten zijn ontworpen om huurders te beschermen en vergen daarom een consistente financiering om effectief te worden geïmplementeerd. In overleg met woningbouwcorporaties zullen de maatregelen worden afgestemd. De werkelijk gemaakte kosten in 2024 (€2.004) zijn onttrokken.

Toevoegingen in 2024
In 2024 is er vanuit het rekeningresultaat €179.000 toegevoegd aan deze reserve (€45.000 voor het opstellen van het IHP (Integraal Huisvestingsplan Onderwijs); €7.000 voor Wet goed verhuurderschap; €90.000 voor het AV-systeem; €37.000 voor Wijkuitvoeringsplannen (WUP)). Daarnaast is het saldo van Wijkuitvoeringsplannen van de exploitatie toegevoegd aan de reserve (€3.966)

Vrijval in 2024
Een deel van de eerder gereserveerde budgetten uit eerdere jaren valt vrij uit deze reserve omdat er niet direct een concreet bestedingsdoel meer aan ten grondslag ligt. Ik noem de voornaamste gelden die vrijgevallen zijn in 2024: Robuust rechtsbeschermingssysteem (€19.274) en AV-systeem  (€90.000)(in verband met aanvraag van een nieuw/herzien krediet). Daarnaast valt €70.000 vrij omdat deze wordt overgeheveld naar een specifieke reserve 'Bijdrage fietstunnel N515'.

Onttrekkingen in 2024
De kosten die zijn gemaakt in 2024 die betrekking hebben op eerder gereserveerde budgetten zijn onttrokken aan de reserve. Ik noem de voornaamste: De werkelijk gemaakte kosten voor de Omgevingswet, Opstellen IHP, Project Integriteit en Wet goed verhuurderschap.

Reserve brandweerkazerne Wormer
Het doel van deze reserve is om de jaarlijkse kapitaallasten van de brandweerkazerne in Wormer te dekken, zodat deze lasten niet op de jaarlijkse exploitatie drukken. Jaarlijks wordt er €27.201 onttrokken, zo ook in 2024.

Reserve Fonds Duurzaamheidsleningen
Deze reserve is ingesteld voor het verstrekken van duurzaamheidsleningen aan particulieren voor duurzaamheidsleningen aan verenigingen, stichtingen en huurders. De hoogte van de reserve bepaalt het maximaal beschikbare bedrag waar leningen voor verstrekt kunnen worden. De hoogte van deze reserve is dus niet afhankelijk van werkelijke saldi van verstrekte leningen. In 2024 is er €4.943 toegevoegd aan deze reserve (voornamelijk rente).
Eind 2024 is er €427.173 verstrekt aan duurzaamheidsleningen aan particulieren en €27.148 aan duurzaamheidsleningen aan verenigingen, stichtingen en huurders.

Reserve Duurzaamheid
Er zijn in 2024 kosten gemaakt voor verduurzaming van het zwembad (€53.103) welke zijn onttrokken aan de reserve Duurzaamheid. Daarnaast wordt er vanuit deze reserve jaarlijks €25.000 beschikbaar gesteld voor duurzaamheidsinitiatieven, in 2024 is hiervan voor €12.088 gebruik gemaakt.
Er waren in 2024 ook kosten geraamd voor Wijkuitvoeringsplannen (€50.000) welke ten laste van de reserve Duurzaamheid zouden komen. De kosten hiervan worden gedeclareerd via een Specifieke uitkering (Spuk CDOKE) en zijn daarom in 2024 niet ten laste van de reserve gekomen. 

Bestemmingsreserve bijdrage fietstunnel N515
De gemeente had een reservering van €70.000 staan voor een fietstunnel onder de N515 in de Reserve 'Nog uit te voeren werken'. In 2024 is door de overname van wegen van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) ook geld ontvangen voor deze fietstunnel (€87.500). In 2024 is hiervoor een nieuwe reserve gevormd waar beide bedragen zijn toegevoegd.

Reserve Zaanbrug
Deze reserve is bedoeld om afschrijvingslasten van de Zaanbrug te dekken zodat deze lasten niet op het begrotingssaldo drukken. In 2024 is de Zaanbrug gereedgekomen en betaald. Afschrijving van de Zaanbrug start in 2025. We schrijven af in 25 jaar. De totale af te schrijven kosten waren lager dan in de reserve zat. Hierdoor is er €306.909 vrijgevallen uit de reserve (ten gunste van de Algemene Reserve). Deze vrijval was begroot op €400.000 (Najaarsbericht 2024).

Reserve Duurzame vervanging openbare verlichting
Ieder jaar wordt er €30.000 vanuit deze reserve beschikbaar gesteld voor het vervangen van openbare verlichting door ledverlichting. Het uitgavenpatroon om tot duurzame vervanging van openbare verlichting te komen verloopt grilliger dan de begroting. Zo waren in 2021 de lasten hoger dan begroot in verband met de duurzame herinrichting van de openbare verlichting Watermuntstraat-Koningsvarenstraat. In 2022, 2023 en 2024 zijn geen kosten gemaakt ten laste van deze reserve. In 2024 zijn er wel offertes aangevraagd voor het vervangen van een gedeelte van de openbare verlichting door ledverlichting. De opdracht tot aankoop van ledverlichting is in november 2024 gegeven. Door de lange levertijd en de vertraging op benodigde lichtberekeningen zullen deze werkzaamheden een vervolg krijgen in 2025.

Voor 2025 zal er een groter gebied van led worden voorzien als gevolg van vervangingsplannen bij een complete herinrichtingen van een wijk. Lopende vervangingsplannen zijn de wijk Wezenland de wijk Kalander. Daarnaast zijn er nog de nieuwbouwprojecten (zoals de Zaandriehoek, Gele Lisstraat, Molenbuurt 2, Wollegrasstraat te Wormer en de Sluisstraat Oostknollendam) waar de openbare verlichting van de bestaande omgeving aangepast moet worden op de nieuwe situatie.

In 2024 is er €345.839 toegevoegd aan de reserve in verband met overname wegenbeheer van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier in de zomer van 2024. We ontvingen bij het overgaan van dit beheer geld voor openbare verlichting. Deze gelden zijn in de reserve Duurzame vervanging openbare verlichting gestort.

Egalisatievoorziening Afval
We zijn volgens de financiële regelgeving (BBV) sinds 2014 verplicht om gelden die we op afval over hebben beschikbaar te houden in een egalisatievoorziening. Deze gelden mogen niet aan andere doelen besteed worden dan aan afval. Daarnaast heeft deze voorziening als doel om de ontvangen afvalstoffenheffingen en de daarbij behorende uitgaven voor afval te spreiden over de jaren. Sinds eind 2021 is de egalisatievoorziening leeg. Dat betekent dat als er in een jaar meer kosten zijn dan opbrengsten afvalstoffenheffing dit direct ten late komt van het rekeningresultaat omdat de bufferfunctie van de voorziening niet aanwezig is om de kosten te kunnen spreiden over de jaren. Het beleid van de raad is 100% kostendekkende afvalstoffenheffing.

Tariefstijging 2024
In 2023 is gekozen om het tarief 2023 t.o.v. 2022 helemaal niet te verhogen, zelfs niet met het inflatiepercentage. Dit omdat eerst het effect van de invoering van het recycletarief werd afgewacht. In 2024 is een inflatie-inhaalslag gehanteerd en is de opbrengst afvalstoffenheffing met 8,5% gestegen (raadsbesluit november 2023).  Afvalstoffenheffing is een gedifferentieerd tarief is (per aanbieding van afval en een basisbedrag). Hierdoor kan het percentage waarmee een individuele aanslag afvalstoffenheffing stijgt afwijken van deze 8,5%. Zeker omdat inwoners zelf invloed uitoefenen op de hoogte van hun aanslag door hun afval goed te scheiden. De genoemde stijging van 8,5% is een stijging van de totale benodigde stijging van de opbrengst van afvalstoffenheffing. 

Niet kostendekkend
Omdat er in 2024 meer afvalkosten waren dan afvalopbrengsten is er wederom niets toegevoegd aan deze voorziening, de voorziening blijft leeg. 

Egalisatievoorziening Riolering
Deze voorziening dient om de kosten en baten over de jaren te spreiden en egaliseren. Daarnaast is het volgens de financiële regelgeving niet toegestaan de ontvangen rioolheffing aan andere zaken dan riool te besteden. Het reserveren van meeropbrengsten voor latere jaren is wel toegestaan. Aan deze egalisatievoorziening wordt jaarlijks het saldo van het product Riolering toegevoegd of onttrokken.

In 2024 bedraagt de toevoeging aan de voorziening €704.446. De werkelijke opbrengsten 2024 op het product riolering overstijgen namelijk de werkelijke kosten met €704.446.

In 2025 wordt het meerjarig rioolonderhoudsplan herzien in het WBP (WaterBeheerPlan) en daarmee wordt de hoogte van de voorziening en benodigde inkomsten voor de komende jaren herbeoordeeld.

Bruggen en kunstwerken
Deze voorziening is ingesteld bij de begroting 2018 naar aanleiding van het beheerplan Civieltechnische kunstwerken. Het doel van deze voorziening is om schommelingen in onderhoudswerkzaamheden gelijkelijk over de jaren te verdelen. De bruggen en duikers zijn opnieuw geïnspecteerd in 2021. Dit heeft geleid tot het onderhoudsprogramma 2021-2024. De gemiddelde onderhoudskosten worden toegevoegd aan deze voorziening (€265.971). Deze jaarlijkse toevoeging is vanaf 2024 structureel hoger in verband met areaaluitbreiding door overname van beheer van openbare ruimtes (waaronder bruggen) van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) sinds de zomer van 2024. De werkelijke kosten worden uit deze voorziening betaald. In 2024 waren de werkelijke kosten €98.876.

Dit zijn de verplichte indicatoren vanuit de BBV.

*De gevraagde cijfers zijn niet bekend bij de verplichte bronnen
**de genoemde aantallen betreffen het aantal mishandelingen