Programma 5 - Leefomgeving

In dit programma worden de doelen en acties en uitgaven en inkomsten geraamd van de activiteiten die Wormerland ontplooit voor het woon-, werk- en leefklimaat binnen onze gemeente. Bij het beheer van de openbare ruimte gaat het zowel om het planmatige beheer als om het ad hoc (dagelijkse) onderhoud. In programma 5 valt qua begroting ook de afdeling Openbare Orde & Veiligheid.

Wormerland is een groene gemeente met dorpen in een open landschap tussen de Zaan en Purmerend. Onze gemeente heeft een aantrekkelijk leefklimaat met een schone en veilige leefomgeving. We willen de gemeente duurzaam onderhouden, en waar nodig verder ontwikkelen en voor de toekomst behouden.
Onze ambitie is een gezonde, veilige en goed onderhouden leefomgeving voor onze inwoners, de bedrijven en verenigingen en een goede bereikbaarheid voor onze bezoekers. In de gemeente Wormerland zorgen we ervoor dat onze openbare ruimte schoon, heel en veilig is.
We hebben een voldoende onderhouden woon- en werkomgeving, die voldoet aan de behoeften van inwoners, bedrijven en verengingen. Wat we doen (en niet doen) moet ertoe leiden dat onze inwoners de inrichting en het onderhoud van de openbare ruimte met een voldoende waarderen.

Programma 5: Doelenboom
	Thema		Doel		Acties 2025
	THEMA 1		DOEL 1.1		1.1.1	-	Overlast verminderen veroorzaakt door (criminele) jongeren en personen met onbegrepen gedrag en algemene jeugdoverlast
	Wij hebben een veilige leefomgeving		Overlast aanpakken
					1.1.2	-	Versterken en verbeteringen boa- en toezichthoudende organisatie
					1.1.3	-	Pilot buurtoudersproject starten
					1.1.4	-	Interveniëren bij zeer ernstige woonoverlast
					1.1.5	-	Beleid rond vaaroverlast
					1.1.6	-	Hondenbijtprotocol
			DOEL 1.2		1.2.1	-	Ondermijnende criminaliteit herkennen en bestrijden
			Ondermijnende criminaliteit tegengaan
					1.2.2	-	Versterken van integriteit
					1.2.3	-	Drugshandel en hennepteelt bestrijden
					1.2.4	-	Integrale controle
			DOEL 1.3		1.3.1	-	Bewustwording cybercrime vergroten
			Cybercrime verminderen
			DOEL 1.4		1.4.1	-	Woninginbraken en babbeltrucs terugdringen
			High Impact Crime verminderen
			DOEL 1.5		1.5.1	-	Opstellen van een mobiliteitsprogramma en evaluatie van de fietsstraat
			Bereikbaarheid verbeteren
					1.5.2	-	Snellaadplein realiseren
					1.5.3	-	Onderzoek verkeersveiligheid Vomar
			DOEL 1.6		1.4.1	-	Woninginbraken en babbeltrucs terugdringen
			Actualiseren regelgeving om de openbare orde te handhaven
	THEMA 2		DOEL 2.1		2.1.1	-	Toepassen van klimaatadaptatie bij nieuwe aanleg van wegen en groen en combineren met groot onderhoudsprojecten
	Groen en klimaatadaptatie		Maatregelen met betrekking tot klimaatadaptatie
			DOEL 2.2		2.2.1	-	Opstellen beheerplan walkanten /onderhouden beschoeiing
			Groen / Walkanten
	THEMA 3		DOEL 3.1		3.1.1	-	De hoeveelheid huishoudelijk restafval verder reduceren
	Afval		Van afval naar grondstof
	THEMA 4		DOEL 4.1		4.1.1	-	Opstellen van speeltuinenbeleid
	Speelvoorzieningen		Ontwikkelen speeltuinenbeleid
	THEMA 5		DOEL 5.1		5.1.1	-	Strategische eigendomspositie gebouwenbeheer
	Gebouwenbeheer		Beheer gebouwen verbeteren

Hieronder leest u een toelichting van de verschillen groter dan €25.000 van de producten ten opzichte van de (geactualiseerde) begroting 2024.

Product	Verschil	Toelichting
042 Rampenbestrijding	lasten €135.391 (nadeel)	De bijdrage aan de Veiligheidsregio Zaanstreek Waterland is aangepast aan de gemeentelijke bijdrage, conform de ingediende begroting van de VRZW 2025.
060 Wegen	lasten €1.918.968 (voordeel)	Het voordelige verschil komt voort uit de incidentele posten 2024 met betrekking tot de overname van de wegen HHNK in 2024. In 2024 is de businesscase van de overname toegevoegd aan het product wegen. Deze komt niet meer voor in 2024. Wel zijn conform het raadsbesluit de onderhoudsbudgetten opgehoogd in verband met de areaaluitbreiding openbare ruimte. De toegerekende kosten voor 2025 zijn €15.769 lager dan in de begroting 2024 door een lagere doorberekening van de werkorganisatie. Hierover staat in de leeswijzer, als onderdeel van de Inleiding, een algemeen geldende tekst.
	baten €2.310.345 (nadeel)	Het nadelige verschil komt voort uit de incidentele posten 2024 met betrekking tot de overname van de wegen HHNK. In 2024 is het budget incidenteel opgehoogd geweest met €2.311.510, gerelateerd aan de bijdrage vanuit het HHNK.
061 Bruggen en kunstwerken	lasten €148.258 (nadeel)	De kosten stijgen ten opzichte van 2024. Dit wordt veroorzaakt door de areaal uitbreiding bruggen en kunstwerken en de bijbehorende budgetten door de overname van het HHNK in 2024. Hierdoor stijgen ook de kapitaallasten door de overname van de bruggen HHNK. Daarnaast stijgen de lasten omdat de afrekening van  de Zaanbrug in 2024 plaatsvind.  Deze afschrijvingslasten worden onttrokken uit de daarvoor bestemde reserve Zaanbrug.
	baten €280.161 (nadeel)	Het nadelige verschil komt voort uit de incidentele posten 2024 met betrekking tot de overname van de wegen HHNK. In 2024 is het budget incidenteel opgehoogd geweest met €280.161, gerelateerd aan de bijdrage vanuit het HHNK.
063 Openbare verlichting	lasten €38.997 (nadeel)	De stijging van de kosten ten opzichte van 2024 komt voort uit een verhoging van het energiebudget met €18.267. Daarnaast zijn de toegerekende kosten voor 2025 € 12.341 hoger door een hogere doorberekening van de werkorganisatie. Het restant is het inflatiebudget van 2,5% op de overige posten.
	baten €345.389 (nadeel)	Het nadelige verschil komt voort uit de incidentele posten 2024 met betrekking tot de overname van de wegen HHNK. In 2024 is het budget incidenteel opgehoogd geweest met €345.839, gerelateerd aan de bijdrage vanuit het HHNK.
070 Waterpartijen en -gangen	lasten €40.915 (nadeel)	In het kader van realistisch begroten worden de posten baggeren en waterbeheer opgehoogd, elk met € 21.000. Deze verhoging is onderdeel van de herbudgettering van de diverse posten in de openbare ruimte, als gevolg van de areaaluitbreiding door de overname van het HHNK per 01-07-2024.
071 Kaden en oevers	lasten €55.697 (nadeel)	In het kader van realistisch begroten worden de posten beschoeiing en walkanten opgehoogd met een totaalbedrag van € 55.000. Deze verhoging is onderdeel van de herbudgettering van de diverse posten in de openbare ruimte, als gevolg van de areaaluitbreiding door de overname van het HHNK per 01-07-2024.
200 Afval	lasten €106.065 (nadeel)	De begrote lasten en baten voor 2025 zijn gebaseerd op de conceptbegroting van HVC, de begroting van Cocensus, doorberekening van ambtelijke uren en inkomsten die we ontvangen voor PMD (Plastic Metaal Drankenkarton). De inkomsten uit afvalstoffenheffing zijn 100% kostendekkend begroot.
	baten €201.065 (voordeel)	De hogere baten aan afvalstoffenheffing zijn het uitvloeisel van de 100% kostendekkendheid.
210 Rioolbeheer	lasten €112.315 (nadeel)	De begrote lasten 2025 zijn hoger door de reguliere inflatie en actualisatie van de kapitaallasten. Dit product wordt vereffend via de egalisatievoorziening riolering. In 2025 is begroot dat er €263.714 toegevoegd kan worden aan de voorziening.
	baten €112.315 (voordeel)	Conform het vastgestelde GRP 2018-2023 wordt het rioolrecht geïndexeerd en opgehoogd met inflatie.
220 Milieubeleid algemeen	lasten €303.801 (voordeel)	De bijdrage aan ODIJmond wordt verhoogd met €75.507 ten opzichte van 2024. Deze stijging komt voort uit de ingediende begroting 2025 van ODIJmond. Daarnaast worden er €17.479 minder kosten van de werkorganisatie doorberekend aan het product 'Milieubeleid algemeen' dan in de begroting 2024. Hierover staat in de leeswijzer, als onderdeel van de Inleiding, een algemeen geldende tekst. Het restant van het voordeel komt voort uit incidentele gelden uit 2024. In 2024 zijn eigen bijdragen en subsidieontvangsten in het kader van isolatieaanpak en CDOKE gelden opgenomen. Deze komen niet meer terug in 2025.
230 Begraafplaatsen	lasten €25.330 (nadeel)	De lasten voor 2025 zijn hoger dan in de begroting 2024 door een hogere doorberekening van de werkorganisatie. Hierover staat in de leeswijzer, als onderdeel van de Inleiding, een algemeen geldende tekst.
278 Beheer panden en gronden	lasten €41.637 (voordeel)	In 2023 zijn de energielasten van het gemeentehuis opgehoogd. Door alle genomen duurzaamheidsmaatregelen kan deze verhoging nu weer vrijvallen.
	baten €1.082.181 (nadeel)	De baten waren in 2024 incidenteel hoger dan vanaf 2025 door de raming in 2024 van de verkoopopbrengst van woningen .

Stand reserves per 31-12	Rekening 2023	Begroting 2024	Begroting 2025	Begroting 2026	Begroting 2027	Begroting 2028
Bestemmingsreserve bijdrage fietstunnel N515	0	87.500	87.500	87.500	87.500	87.500
Bestemmingsreserve Brandweerkazerne Wormer	571.222	544.021	516.820	489.619	462.418	435.217
Bestemmingsreserve Bruggen en Kunstwerken	0	280.161	280.161	280.161	280.161	280.161
Bestemmingsreserve Duurzaamheid	1.141.823	411.623	386.623	361.623	336.623	311.623
Bestemmingsreserve Duurzame vervanging openbare verlichting	382.665	698.504	668.504	638.504	608.504	578.504
Bestemmingsreserve Onderhoud vaarwegen	263.880	263.880	263.880	263.880	263.880	263.880
Bestemmingsreserve Speelplaatsen	14.191	9.191	14.191	19.191	24.191	29.191
Fonds Duurzaamheidsleningen	835.264	835.264	835.264	835.264	835.264	835.264
Reserve Nog uit te voeren werken	773.764	929.840	929.840	929.840	929.840	929.840
Reserve Zaanbrug	8.470.632	8.470.632	8.131.807	7.792.982	7.454.157	7.115.332
Totaal reserves	12.453.441	12.530.616	12.114.590	11.698.564	11.282.538	10.866.512
14-okt-2024

Bestemmingsreserve bijdrage fietstunnel N515
Wormerland neemt het beheer en eigendom over van 52 km aan wegen en fietspaden buiten de bebouwde kom, van het Hoogheemraadschap (HHNK), per l juli 2024 (raadsbesluit 11 juni 2024). Bij de overname van deze wegen en fietspaden ontving de gemeente een ook een bijdrage van €87.500 van het HHNK voor de realisatie van een fietstunnel op de N515. Voor de reservering van bijdrage is een aparte reserve ingesteld. De gemeente heeft had al een reservering van €70.000 staan voor deze fietstunnel in de reserve Nog uit te voeren werken. Bij het Najaarbericht 2024 zullen we die reservering overhevelen zodat de volledige reservering voor de fietstunnel op plek staat.

Reserve brandweerkazerne Wormer
Het doel van deze reserve is om de jaarlijkse kapitaallasten van de brandweerkazerne in Wormer te dekken, zodat deze lasten niet op de jaarlijkse exploitatie drukken. Jaarlijks wordt er €27.201 onttrokken.

Bestemmingsreserve Bruggen en Kunstwerken
Wormerland neemt het beheer en eigendom over van 52 km aan wegen en fietspaden buiten de bebouwde kom, van het HHNK, per l juli 2024 (raadsbesluit 11 juni 2024). Hiervoor heeft de gemeente eenmalig een bedrag van afgerond 2 miljoen euro. Dat zijn alle boekwaardes (nog af te schrijven bedragen) van de bruggen die niet meer in de boekhouding van HHNK mogen voorkomen na juli 2024. HHNK betaalt een bedrag van 2, 7 miljoen euro voor achterstallig onderhoud aan wegen, bruggen en voor verduurzaming van de openbare verlichting. In deze 2,7 miljoen zat ook een bijdrage van het HHNK voor gepland onderhoud kunstwerken (bruggen) ad €280.161. Voor de reservering van bijdrage is een aparte reserve ingesteld. Dit bedrag kan worden overgeheveld naar de Voorziening bruggen en kunstwerken zodra het onderhoud van deze bruggen is meegenomen in het beheerplan. Het hebben van een beheerplan is noodzakelijk om deze gelden in de voorziening te mogen storten.

Reserve Duurzaamheid
Conform de nota Duurzaamheid wordt er ieder jaar een budget van €25.000 vanuit deze reserve beschikbaar gesteld voor duurzaamheidsinitiatieven.

Reserve Duurzame vervanging openbare verlichting
Volgens bestaand beleid wordt er ieder jaar €30.000 vanuit deze reserve beschikbaar gesteld voor het vervangen van openbare verlichting door ledverlichting.

Daarnaast heeft Wormerland het beheer en eigendom over van 52 km aan wegen en fietspaden buiten de bebouwde kom, van het HHNK, per l juli 2024 (raadsbesluit 11 juni 2024) overgenomen. Hiervoor heeft de gemeente eenmalig een bedrag van afgerond 2 miljoen euro. Dat zijn alle boekwaardes (nog af te schrijven bedragen) van de bruggen die niet meer in de boekhouding van HHNK mogen voorkomen na juli 2024. HHNK betaalt een bedrag van 2, 7 miljoen euro voor achterstallig onderhoud aan wegen, bruggen en voor verduurzaming van de openbare verlichting. In deze 2,7 miljoen zat ook een bijdrage van het HHNK voor onderhoud en verduurzaming van openbare verlichting (€308.800). Dit bedrag is in 2024 toegevoegd aan deze reserve.

Reserve onderhoud vaarwegen
Deze reserve is bedoeld voor het baggeren van het binnenstedelijk gebied. Jaarlijks wordt een vast bedrag (€90.000) aan deze reserve toegevoegd en de werkelijke uitgaven van het desbetreffende jaar worden eraan onttrokken. Hierdoor worden schommelingen in de exploitatie voorkomen. 

Reserve speelplaatsen
Jaarlijks wordt een vast bedrag (€60.000) aan deze reserve toegevoegd en de werkelijke uitgaven van het desbetreffende jaar worden eraan onttrokken. Hierdoor worden schommelingen in de exploitatie voorkomen.

Reserve Fonds Duurzaamheidsleningen
Deze reserve is ingesteld voor het verstrekken van duurzaamheidsleningen aan particulieren voor duurzaamheidsleningen aan verenigingen, stichtingen en huurders. De hoogte van de reserve bepaalt het maximaal beschikbare bedrag waar leningen voor verstrekt kunnen worden. De hoogte van deze reserve is dus niet afhankelijk van werkelijke saldi van verstrekte leningen. Eind 2023 is er €404.177 verstrekt aan duurzaamheidsleningen aan particulieren en €33.050 aan duurzaamheidsleningen aan verenigingen, stichtingen en huurders.

Reserve Nog uit te voeren werken
Deze reserve is ingesteld om beschikbaar gestelde gelden voor projecten die aan het eind van een boekjaar nog niet zijn afgerond te reserveren. In de tabel hieronder zijn de gereserveerde gelden gespecificeerd. 

		Jaarrekening 2023	Begroting 2024	Begroting 2025
1	Reservering voor herinrichting N515/Zuiderweg (deze reservering zullen we in het Najaarsbericht 2024 overhevelen naar de Bestemmingsreserve 'Bijdrage fietstunnel N515')	70.000	70.000	70.000
2	Reservering MRA metropoolregio Amsterdam	62.916	62.916	62.916
3	Reservering t.b.v Zaanoeverproject	107.341	107.341	107.341
4	Reservering t.b.v. eigendomsoverdracht scholen	7.388	7.388	7.388
5	Reservering t.b.v. het project 'Digitalisering bouwvergunningen door Het Waterlands Archief	14.390	14.390	14.390
6	Reservering voor de implementatie van de omgevingswet	418.771	418.771	418.771
7	Reservering voor het project Integriteit	10.000	6.350	6.350
8	Reservering van de ontvangen subsidie 'Kerkenvisie'	25.000	25.000	25.000
9	Reservering i.v.m deelname G1000 Burgerberaad thema 'Wonen'	7.000	7.000	7.000
10	Reservering van de ontvangen rijksgelden t.b.v. het project 'Robuust Rechtsbeschermingssysteem (POK-gelden)	19.274	0	0
11	Reservering van de ontvangen gelden t.b.v. de Wet Kwaliteitsborging bouw	31.684	31.684	31.684
12	Reservering voor het opstellen van het IHP (Integraal Huisvestingsplan Onderwijs)		45.000	45.000
13	Reservering voor Wet goed verhuurderschap		7.000	7.000
14	Reservering t.b.v. de implementatie van het AV-systeem		90.000	90.000
15	Reservering t.b.v. Wijkuitvoeringsplannen (WUP)		37.000	37.000
	Totaal in reserve Nog uit te voeren werken per 31 dec 2023	773.764	929.840	929.840

 

Reserve Zaanbrug
Deze reserve is bedoeld om afschrijvingslasten van de Zaanbrug (€8.470.632) te dekken zodat deze lasten niet op het begrotingssaldo drukken. In 2024 is de brug gereedgekomen, dus wordt vanaf 2025 gestart met de afschrijving van de Zaanbrug van €338.825 per jaar tot en met  2049 (25 jaar).

Stand voorzieningen per 31-12	Rekening 2023	Begroting 2024	Begroting 2025	Begroting 2026	Begroting 2027	Begroting 2028
Voorziening Bruggen en kunstwerken	202.070	287.337	457.871	628.405	798.939	969.473
Voorziening Egalisatie afval	0	0	0	0	0	0
Voorziening Egalisatie riolering	2.579.125	2.708.458	2.972.172	3.155.131	3.323.395	3.510.109
Voorziening onderhoud wegen (wegen HHNK)	0	1.748.990	1.748.990	1.748.990	1.748.990	1.748.990
Totaal voorzieningen	2.781.195	4.744.785	5.179.033	5.532.526	5.871.324	6.228.572
14-okt-2024

Bruggen en kunstwerken
Deze voorziening is ingesteld bij de begroting 2018 naar aanleiding van het beheerplan Civieltechnische kunstwerken. Het doel van deze voorziening is om schommelingen in onderhoudswerkzaamheden gelijkelijk over de jaren te verdelen. De bruggen en duikers zijn opnieuw geïnspecteerd in 2021. Dit heeft geleid tot het onderhoudsprogramma 2021-2024. De gemiddelde onderhoudskosten worden toegevoegd aan deze voorziening (€351.238). De werkelijke kosten worden uit deze voorziening betaald, deze zijn voor 2025 begroot op €181.704.

Egalisatievoorziening Afval
We zijn volgens de financiële regelgeving (BBV) sinds 2014 verplicht om gelden die we op afval over hebben beschikbaar te houden in een egalisatievoorziening. Deze gelden mogen niet aan andere doelen besteed worden dan aan afval. Daarnaast heeft deze voorziening als doel om de ontvangen afvalstoffenheffingen en de daarbij behorende uitgaven voor afval te spreiden over de jaren. Per eind 2021 is de egalisatievoorziening leeg. Dat betekent dat als er in een jaar meer kosten zijn dan opbrengsten afvalstoffenheffing dit direct ten late komt van het rekeningresultaat omdat de bufferfunctie van de voorziening niet aanwezig is om de kosten te kunnen spreiden over de jaren. Het beleid van de raad is 100% kostendekkende afvalstoffenheffing.

Tarief 2023 (+0%)
In 2023 is gekozen om het tarief 2023 t.o.v. 2022 helemaal niet te verhogen, zelfs niet met het inflatiepercentage. Dit omdat eerst het effect van de invoering van het recycletarief werd afgewacht. Het tarief 2023 bleek geen kostendekkend tarief (verlies van €136.305).

Tarief 2024 (+8,5%)
Om kostendekkendheid te bereiken is met ingang van 2024 de opbrengst afvalstoffenheffing met 8,5% gestegen (raadsbesluit november 2023).

Tarief 2025 (+6%)
De (gemiddelde) stijging afvalstoffenheffing per huishouden wordt geschat op 6%. Afvalstoffenheffing heeft een gedifferentieerd tarief (per aanbieding van afval en een basisbedrag). Hierdoor kan het percentage waarmee een individuele aanslag afvalstoffenheffing stijgt afwijken van dit percentage. Zeker omdat inwoners zelf invloed uitoefenen op de hoogte van hun aanslag door hun afval goed te scheiden. Deze prognose is gebaseerd op 7.145 huishoudens die een aanslag afvalstoffenheffing ontvangen. De totale opbrengst afvalstoffenheffing die in 2025 nodig is om kostendekkend te zijn is begroot op €3.012.944. 

Egalisatievoorziening Riolering
We zijn volgens de financiële regelgeving (BBV) sinds 2014 verplicht om gelden die we op riool over hebben beschikbaar te houden in een egalisatievoorziening. Deze gelden mogen niet aan andere doelen besteed worden dan aan riool. Daarnaast heeft deze voorziening als doel om de ontvangen rioolrechten en de daarbij behorende uitgaven voor rioolbeheer te spreiden over de jaren. In 2024 wordt een nieuw Gemeentelijk Riolerings Plan (GRP) gemaakt. Uit dit nieuwe GRP  zal blijken hoeveel geld we wanneer nodig hebben. Dit wordt afgezet tegen de (prognose van) de hoogte van de beschikbare middelen in deze voorziening in de loop der jaren.

Voorziening onderhoud wegen (wegen HHNK)
 Wormerland neemt het beheer en eigendom over van 52 km aan wegen en fietspaden buiten de bebouwde kom, van het HHNK, per l juli 2024 (raadsbesluit 11 juni 2024). Hiervoor heeft de gemeente eenmalig een bedrag van afgerond 2 miljoen euro. Dat zijn alle boekwaardes (nog af te schrijven bedragen) van de bruggen die niet meer in de boekhouding van HHNK mogen voorkomen na juli 2024. HHNK betaalt een bedrag van 2, 7 miljoen euro voor achterstallig onderhoud aan wegen, bruggen en voor verduurzaming van de openbare verlichting. In deze 2,7 miljoen zat ook een bijdrage van het HHNK voor afkoop onderhoud wegen (€1.550.000) en een bedrag voor beheerskosten voor de 2e helft van 2024 (€436.500). Hiervoor is in 2024 een nieuwe voorziening gevormd.